Ludo, renkli piyonlar ve bir zar kullanılarak iki veya dört kişiyle oynanan, tanınmış bir masa oyunudur. Bu oyun özellikle Hindistan, Avrupa ve Güney Amerika’da oldukça popülerdir. Birkaç farklı varyasyonu ve birçok ismi vardır; bazıları Avrupa merkezli şirketler tarafından tescillenmiş ticari markalardır.
Oyunun tarihi
Latince’de ludo kelimesi “oynuyorum” anlamına gelir, ancak bu isim oyunun kendisinden çok sonra ortaya çıkmıştır — oyun Güney Asya’dan Avrupa’ya yayıldıktan sonra. Ludo’nun tarihi kökeni Hindistan’dır ve burada M.S. 6. yüzyıldan beri oynanmaktadır — ancak o dönemde henüz zar kullanılmazdı.
Oyuncuların sırayla zar attığı nihai oyun versiyonu, 1896 yılında Alfred Collier tarafından İngiltere’de patentlenmiş ve Royal Ludo adıyla piyasaya sürülmüştür; bu ad, oyunun “kraliyet” masa oyunu statüsünü vurguluyordu.
19. ve 20. yüzyılın başında, bu masa oyunu İngiliz Kraliyet Donanması denizcileri arasında oldukça popülerdi. Kuralların biraz değiştirilmesinin ardından İngilizce’de yeni bir isim aldı — Uckers. İsveç’te, Fia (tam adı: Fia med knuff, yani “İtişmeli Fia”) adıyla bilinen bir versiyonu yaygınlaştı, İsviçre’de ise Eile mit Weile olarak bilinir; bu da kelime anlamıyla “Acele etmeden acele et” demektir.
Macarca versiyonu — Ki nevet a végén (“Son gülen iyi güler”), Almanca — Mensch ärgere Dich nicht (“İnsan, sinirlenme”) ve Fransızca — Jeu des petits chevaux (“Küçük atlar oyunu”) gibi başka örnekler de vardır. İspanya’da uyarlanmış versiyon parchís, Kolombiya’da ise parques olarak bilinir. Bu versiyonlar, oyun tahtasının tasarımı, piyon sayısı ve bazı özel kurallar açısından farklılık gösterebilir.
Birçok ülkede oyun yerel geleneklerle birlikte oynanır — şakalar, uğur getirecek sözler ya da rakibin piyonuna gelindiğinde onu zorunlu olarak tahtadan atmak gibi karmaşık yerel kurallar buna örnektir.
Oyunun özü aynı kalır, yalnızca isimler ve bazı mekanik detaylar değişir. Oyun Hindistan kökenli olsa da, Batı’daki uyarlamalar oyunun yapısını ve görünümünü büyük ölçüde değiştirmiştir; bu da onu, Hindistan’da yüzyıllardır oynanan geleneksel masa oyunu olan orijinal pachisi’den uzaklaştırmıştır.
Ludo yalnızca Batı’da değil, Doğu’da da yayılmıştır. Örneğin, Vietnam’da Cờ cá ngựa (“Denizatı oyunu”) adıyla oldukça popülerdir; Çin kültüründe ise benzer bir oyun olan 飞行棋 (“Uçan satranç”) vardır; burada piyonlar haç şeklindeki bir tahtada hareket eder ve özel kareler üzerinden “uçabilir”.
İlginç bilgiler
- Ludo, 1500 yıldan fazla geçmişe sahip olan eski Hint oyunu pachisi’den türemiştir. M.S. 6. yüzyıl civarında, Gupta İmparatorluğu döneminde oynanmaktaydı. Hindistan’daki Agra kalesinin teraslarına oyulmuş taş oyun tahtaları, bu oyunun tarihsel popülerliğini kanıtlamaktadır.
- Orijinal versiyonda zar yerine kauri deniz kabukları veya yere atılan özel çubuklar kullanılırdı. Üstü dönen yüzlerin sayısı, oynanacak adım sayısını belirlerdi.
- Büyük İmparator Ekber (16. yüzyıl, Babür Hanedanı) pachisi’yi o kadar çok severdi ki, canlı piyonlar — yani hizmetkârlar — kullanarak, devasa taş bir tahta üzerinde oynardı.
- Hindistan ve Nijerya’daki bazı okullarda, Ludo teneffüslerde oynanması önerilen oyunlar arasında yer alır.
- Bangladeş ve Pakistan’daki bazı okullarda ise oyun, çocukların tartışması veya dersleri kaçırmaları nedeniyle geçici olarak yasaklanmıştır.
Bir kez oynarsanız anlarsınız: Ludo insanları birleştirir, eğlendirir ve gerçek bir heyecan, neşe ve zaferin tadını sunar!