Schulte table onlayn, pulsuz

Əgər siz heç vaxt artan sıra ilə ədədləri tez tapmaq tələb olunan kvadrat şəbəkə ilə qarşılaşmısınızsa, yəqin ki, bu Şulte cədvəli olub. Zahiri baxımdan bu çox sadə görünür, lakin bu sadəliyin arxasında psixologiya və təhsildə onilliklərlə sınaqdan keçirilmiş bir metodika dayanır. Şulte cədvəlinin tarixi XX əsrin ortalarında başlayır – onun bütün dünyada yayılmasına səbəb olan elmi eksperimentdən.

İlk baxışda bu, ənənəvi mənada bir oyun kimi görünməyə bilər – nə qrafika, nə qaydalar, nə də rəqiblər var. Yalnız şəbəkə və ədədlər. Lakin məhz bu sadəlik onun gücüdür. Şulte cədvəli çoxdan məntiqi oyunlar dünyasının bir hissəsinə çevrilib və diqqətin məşq etdirilməsi üçün ən təsirli üsullardan biri hesab olunur. Onun dəyərini anlamaq üçün hər şeyin necə başladığını xatırlamaq kifayətdir.

Şulte cədvəlinin tarixi

Şulte cədvəli ilk dəfə 1962-ci ildə alman psixiatrı və psixoloqu Valter Şulte tərəfindən təklif olunub. O, 1910-cu ildə Frankfurt am Main şəhərində anadan olub və doğma şəhərinin universitetində tibb təhsili alıb. Artıq 1934-cü ildə Şulte doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmiş və daha sonra elektroensefaloqrafiyanın banilərindən olan Hans Bergerin rəhbərliyi altında elmi fəaliyyətini davam etdirmişdi. O, Yena, Vefil və Güterslodakı psixiatriya müəssisələrində rəhbər vəzifələrdə çalışıb.

1960-cı illərdə Şulte professor olub və Tyubingendə universitetin sinir klinikasına rəhbərlik edib. 1965–1967-ci illərdə o, Beynəlxalq Epilepsiyaya Qarşı Liqanın (ILAE) Almaniya bölməsinin rəhbəri olub, 1968-ci ildə isə Almaniyanın ən qədim elmi akademiyası olan Leopoldina Akademiyasının üzvü seçilib.

Əvvəlcə cədvəl oyun üçün deyil, pasiyentlərin diqqət davamlılığını öyrənmək məqsədilə psixodiaqnostik alət kimi yaradılmışdı. Bu metod sadə, vizual olaraq aydın və hətta yorğun vəziyyətdə belə konsentrasiya səviyyəsini ölçmək üçün effektiv idi.

Şultenin metodikasının təsviri ilə bağlı ilk nəşrlər 1960-cı illərdə Almaniyada elmi dairələrdə yayılmağa başladı. Bu məşq tez bir zamanda klinikalarda, o cümlədən kognitiv diaqnostikanın bir hissəsi kimi tətbiq olunmağa başladı. Sonralar müəllimlər və psixolinqvistika mütəxəssisləri də bu metodla maraqlanmağa başladılar. Onlar müəyyən etdilər ki, Şulte cədvəli ilə müntəzəm məşqlər mətnləri tez qəbul etmə qabiliyyətinə – xüsusilə oxumaqda çətinlik çəkən uşaqlar və yeniyetmələrdə – müsbət təsir göstərir.

Zaman keçdikcə Şulte cədvəli elmi mühitdən kənara çıxaraq tədris və gündəlik təcrübədə istifadə olunmağa başladı. Onunla həm məktəb müəllimləri, həm də oftalmoloqlar – o cümlədən periferik görmənin məşqində – məşğul olurdular. Xüsusilə sürətli oxu üzrə kurslarda geniş tətbiq tapdı: cədvəl, mətnin hərflərlə deyil, bloklarla qavranmasına hazırlıq üçün əsas alətlərdən birinə çevrildi. Bundan əlavə, bu metod dərslərə və ya zehni yüklənmələrə başlamazdan əvvəl diqqət səviyyəsinin sürətli qiymətləndirilməsi vasitəsi kimi istifadə olunurdu.

İllər keçdikcə Şulte cədvəli yalnız aktuallığını itirmədi, həm də çoxsaylı rəqəmsal uyğunlaşmalar qazandı. Artıq 1990-cı illərdə şəbəkənin ölçüsünü seçmək və vaxt məhdudiyyətlərini təyin etmək imkanı olan ilk kompüter versiyaları meydana çıxdı. Bu gün bu məşqlər smartfon və planşetlərdə əlçatandır: ədədlərlə yanaşı, istifadəçiyə hərflər, simvollar və rənglər olan cədvəllər, eləcə də müxtəlif çətinlik səviyyələri təklif olunur.

Maraqlı faktlar

• Almaniyanın bəzi məktəblərində Şulte cədvəli nəzarət işlərindən əvvəl və ya dərsin əvvəlində istifadə olunur – diqqəti tez cəmləmək və konsentrasiya üçün vasitə kimi. Bu qısa isinmə məşqi şagirdlərin dərs rejiminə daha sürətli keçməsinə kömək edir.
• Şulte cədvəlinin populyarlığı həvəskarları sürət yarışları təşkil etməyə ruhlandırıb. Bəzi iştirakçılar klassik 5×5 şəbəkəni 5 saniyədən az müddətdə tamamlayırlar – bu cür nəticələrin videoları internetdə mövcuddur, baxmayaraq ki, rəsmi rekordlar yoxdur.
• Şulte cədvəli tez-tez sürətli oxu kurslarında istifadə olunur. Müəllimlərin təcrübəsinə görə, gündə 10–15 dəqiqəlik müntəzəm məşqlər artıq 2–3 həftə ərzində oxuma sürətini nəzərəçarpacaq dərəcədə – orta hesabla 20–30% – artıra bilər. Bu rəqəmlər elmi cəhətdən təsdiqlənməsə də, metodun effektivliyi təcrübədə dəfələrlə sübut olunub.
• Şulte cədvəli ilə maraqlanan qurumlar arasında hərbi strukturlar da olub. Bir sıra ölkələrdə bu metod pilotlar və hava hərəkəti dispetçerlərinin seçim testlərinə daxil edilib – bu peşələrdə diqqəti tez yönəltmək və vizual məlumatları emal etmək xüsusilə vacibdir.
• Şulte cədvəlinin müxtəlif variantları mövcuddur və hər biri müəyyən kognitiv bacarıqların inkişafına yönəlib. Məsələn, Qorbov–Şulte modifikasiyasında qırmızı və qara rəqəmlər növbələşir – bu, diqqətin daim rənglər arasında dəyişməsini tələb edir. Digər bir variantda rəqəmlər hərflərlə əvəz olunur – bu format xüsusilə yaddaş və vizual qavrayışın məşqi üçün faydalıdır. Başqa bir tip – rəngli hüceyrələrlə olan cədvəllər – diqqətə daha çox yük verir və tapşırığı xeyli dinamik edir.

Zamanla Şulte cədvəli diqqət məşqləri arasında klassikaya çevrilib. Onun formatı izaha ehtiyac duymur – məğzini anlamaq üçün bir baxış kifayətdir. Bu, forma ilə funksiyanın bu qədər dəqiq üst-üstə düşdüyü nadir hallardandır. Onun populyarlığının sirri yalnız sadəlikdə deyil, həm də real faydadadır. O, tapşırığa başlamazdan əvvəl konsentrasiya etməyə, zehni gərginliyi azaltmağa və ya fəaliyyətlər arasında tez keçid etməyə kömək edir. Gündə cəmi bir neçə dəqiqə – və diqqətiniz daha dəqiq işləyəcək. Özünüz yoxlayın – pulsuz və qeydiyyatsız!

Although the Schulte table may not look like a game in the traditional sense, completing it can trigger a sense of competition. Someone seeing the table for the first time is instantly drawn into the task: finding all the numbers in order — as quickly as possible. The exercise seems simple, but it requires a high level of concentration, divided attention, and perceptual speed — which is exactly why it’s effective and genuinely engaging.

Game rules

Here are the main rules to follow:

• Format. A square grid is used, with each cell containing a single number. The classic version is a 5×5 table, but other sizes exist too: 4×4, 6×6, 7×7, and even irregular configurations. The larger the grid, the greater the demand on focus and vision.
• Objective. The player's goal is to sequentially find and mark all numbers from 1 to the highest value, strictly in order. Mistakes and omissions are not allowed; the ideal result is to complete the task without any pauses.
• Time. The exercise is usually timed. The total time taken to complete the task is recorded. This metric can be used to track progress and compare performance across sessions.
• Restrictions. Your gaze should move across the table without moving your head — only your eyes. This is essential for training peripheral vision and building stable visual attention.
• Conditions. It's recommended to do the exercise in a quiet and calm environment. External distractions should be minimized — this way you’ll gain maximum benefit from the training and make faster progress.

These rules apply to both paper-based tables and digital apps.

Tips for effective training

To make the exercise truly effective, it's important not to just click numbers mechanically but to approach it mindfully. Here are a few suggestions that can help:

• Warm up. Start with smaller tables — for example, 4×4 or 5×5. These grids make it easier to build basic scanning skills and adapt your eyes to the task’s structure. They're especially useful in the early days of practice when your focus is still developing.
• Track your time. Even a basic stopwatch on your phone will do the job. Time each round and compare results between sessions. This helps you monitor your progress and notice moments when your attention dips.
• Train in sets. Do 3–5 rounds in a row, then take a short break. This helps prevent visual fatigue and mental overload. Short, frequent sessions are more effective than infrequent long ones.
• Look broadly. Don’t fixate on a single cell for too long. Try to take in an entire row or section of the table at a glance. Over time, you’ll start to see the field as a unified whole rather than isolated points.
• Don’t read — just look. Avoid saying the numbers out loud or in your head — this only slows you down. Instead, train yourself to perceive the digits as visual markers without internal speech. This improves visual perception and reaction speed.

Strategies and approaches

While the exercise may feel intuitive, there are techniques that help complete the table faster and more effectively:

• Central gaze method. Keep your eyes focused at the center of the table and try to observe all sectors using peripheral vision. This is key for developing distributed attention.
• Diagonal scanning. Instead of moving along rows or columns, try scanning the table diagonally. This adds complexity and makes your search pattern less predictable — a great cognitive challenge.
• Compare left and right sides. If you notice you tend to find numbers more often on one side (e.g., the left), deliberately shift your focus to the other side. This helps avoid “blind spots” and promotes balanced visual perception.
• Vary it up. Change the size of the tables, try letter or color-based versions. This prevents your brain from adapting to one format and keeps the training effective.

The Schulte table is a versatile tool: it suits schoolchildren, students, and anyone whose work requires intense concentration. By incorporating it into your daily routine, you’ll notice not just improvements in reading speed and reaction time but also find it easier to concentrate in everyday life — and that’s more than just a “game.”