Ludo is een bekend bordspel dat wordt gespeeld door twee of vier spelers, met behulp van gekleurde pionnen en een dobbelsteen. Het spel is vooral populair in India, Europa en Zuid-Amerika. Er bestaan verschillende varianten en het spel heeft vele namen, waarvan sommige als handelsmerk zijn geregistreerd, meestal door Europese bedrijven.
Geschiedenis van het spel
Het Latijnse woord ludo betekent “ik speel”, maar deze naam werd pas veel later gebruikt — nadat het spel zich al had verspreid van Zuid-Azië naar Europa. De historische oorsprong van Ludo ligt in India, waar het al in de 6e eeuw na Christus werd gespeeld — toen nog zonder dobbelstenen.
De uiteindelijke versie van het spel, waarbij spelers om de beurt dobbelen, werd in 1896 gepatenteerd in Engeland door Alfred Collier en op de markt gebracht onder de naam Royal Ludo, waarmee de status van het spel als “koninklijk” bordspel werd benadrukt.
Rond de eeuwwisseling van de 19e naar de 20e eeuw was dit bordspel zeer populair onder zeelieden van de Britse marine. Na enkele aanpassingen in de regels kreeg het spel een nieuwe Engelse naam: Uckers. In Zweden werd een variant bekend als Fia (volledige naam: Fia med knuff, wat “Fia met een duw” betekent) en in Zwitserland onder de naam Eile mit Weile, wat letterlijk “Haast je langzaam” betekent.
Andere versies zijn onder meer de Hongaarse — Ki nevet a végén (“Wie lacht het laatst?”), de Duitse — Mensch ärgere Dich nicht (“Erger je niet”) en de Franse — Jeu des petits chevaux (“Het spel van de kleine paardjes”). In Spanje heet de aangepaste versie parchís en in Colombia parques. Deze varianten kunnen verschillen in het ontwerp van het bord, het aantal pionnen en de specifieke spelregels.
In veel landen gaat het spel gepaard met lokale tradities — van grapjes en geluksspreuken tot complexe regionale regels, zoals de verplichting om een tegenstander van het bord te slaan wanneer je op hetzelfde vakje landt.
De kern van het spel blijft hetzelfde, alleen de namen en details veranderen. Hoewel het spel zijn oorsprong in India heeft, hebben westerse versies de spelmechaniek en het uiterlijk sterk aangepast, waardoor het zich heeft verwijderd van het originele pachisi — een traditioneel bordspel dat al eeuwenlang in India wordt gespeeld.
Ludo heeft zich niet alleen naar het westen, maar ook naar het oosten verspreid. Zo is het in Vietnam zeer populair onder de naam Cờ cá ngựa (“Het spel van de zeepaardjes”) en in de Chinese cultuur bestaat een soortgelijk spel genaamd 飞行棋 (“Vliegende schaak”), waarin de pionnen over een kruisvormig bord bewegen en via speciale vakjes kunnen “vliegen”.
Leuke weetjes
- Ludo is afgeleid van het oude Indiase spel pachisi, dat een geschiedenis van meer dan 1.500 jaar heeft. Het werd al gespeeld tijdens het Gupta-rijk rond de 6e eeuw na Christus. Bewijs van zijn populariteit zijn de stenen speelborden die vandaag de dag nog te zien zijn op de terrassen van het fort van Agra in India.
- In de oorspronkelijke versie werden geen dobbelstenen gebruikt, maar kauri-schelpen of speciale stokjes die op de grond werden gegooid. Het aantal zijden dat naar boven kwam, bepaalde het aantal zetten.
- Keizer Akbar de Grote (16e eeuw, Mogoldynastie) hield zoveel van pachisi dat hij het speelde op een enorm stenen bord met levende pionnen — bedienden die zich verplaatsten in plaats van speelstukken.
- In sommige scholen in India en Nigeria staat Ludo op de lijst van aanbevolen spellen voor in de pauze.
- In bepaalde scholen in Bangladesh en Pakistan werd het spel tijdelijk verboden omdat kinderen erover ruzieden of lessen oversloegen om te kunnen spelen.
Je hoeft het maar één keer te spelen — en je zult begrijpen: Ludo verbindt, vermaakt en brengt echte spanning, plezier en het zoete gevoel van overwinning!