Tetris — không chỉ là một trò chơi xếp hình mà còn là một hiện tượng văn hóa: một trò chơi đơn giản nhưng cực kỳ cuốn hút, đã trở thành biểu tượng của thời đại máy tính. Ra đời vào những năm 1980, trò chơi này nổi bật giữa vô số tựa game khác nhờ cơ chế sáng tạo và tính phổ quát. Ngày nay, Tetris được công nhận là một trong những thành tựu vĩ đại nhất của ngành công nghiệp trò chơi điện tử, và lịch sử của nó chứa đầy những câu chuyện độc đáo — từ phòng thí nghiệm ở Moskva cho đến chiến thắng vang dội toàn cầu. Không có trò chơi nào cùng thể loại sở hữu di sản văn hóa phong phú và tầm ảnh hưởng sâu rộng đến nhận thức đại chúng như vậy. Dưới đây, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết hành trình của Tetris — từ ý tưởng ban đầu đến trò chơi đã chinh phục hàng triệu người trên khắp thế giới.
Lịch sử hình thành và phát triển của Tetris
Sự ra đời của trò chơi tại Moskva
Lịch sử của Tetris bắt đầu giữa thời kỳ Chiến tranh Lạnh — vào tháng 6 năm 1984, khi lập trình viên người Liên Xô Alexey Pajitnov làm việc tại Trung tâm Tính toán mang tên A. A. Dorodnitsyn thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô. Là một nhà nghiên cứu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo và từ nhỏ đã yêu thích các trò chơi trí tuệ, Pajitnov lấy cảm hứng từ các trò chơi ghép hình trên bàn. Đặc biệt, ông bị ấn tượng mạnh bởi trò chơi pentomino — gồm mười hai hình dạng, mỗi hình được tạo thành từ năm ô vuông nối liền nhau. Ông tự hỏi làm thế nào để đưa ý tưởng sắp xếp các hình khối này lên màn hình máy tính, nhưng nhanh chóng nhận ra rằng mười hai hình pentomino quá phức tạp để xử lý theo thời gian thực trên công nghệ Liên Xô đầu thập niên 1980. Vì vậy, ông đơn giản hóa ý tưởng: giảm số ô vuông trong mỗi khối xuống còn bốn, tạo ra các hình mới — tetromino. Từ đó, bộ bảy hình khối kinh điển ra đời, trở thành nền tảng cho Tetris.
Pajitnov bắt đầu lập trình phiên bản đầu tiên của Tetris trên máy tính Liên Xô «Elektronika-60» — một thiết bị không có giao diện đồ họa, chỉ hiển thị được ký tự văn bản. Do đó, trong phiên bản gốc, các khối rơi được thể hiện bằng dấu ngoặc và khoảng trắng thay vì hình ảnh đồ họa. Pajitnov dần hoàn thiện các yếu tố cốt lõi của trò chơi: các khối xuất hiện ngẫu nhiên, khả năng xoay và di chuyển chúng, và quan trọng nhất — loại bỏ các hàng đầy. Chính chi tiết này đã trở thành điểm then chốt: nếu không xóa các hàng đã đầy, màn chơi sẽ nhanh chóng bị lấp kín, khiến trò chơi không thể tiếp tục.
Sau khoảng ba tuần làm việc miệt mài, Pajitnov đã hoàn thiện nguyên mẫu của mình đến mức có thể chơi trọn vẹn. Ông kể lại rằng «giả vờ đang gỡ lỗi mã, nhưng thực ra không thể ngừng chơi» — quá trình này cuốn hút đến mức ông say mê chính trò chơi của mình. Các đồng nghiệp của ông, sau khi thử nghiệm trò chơi mới, nhanh chóng chia sẻ sự hứng thú: mặc dù đồ họa đơn giản và chưa có hệ thống tính điểm hay độ khó, Tetris đã gây nghiện gần như ngay lập tức và lan truyền từ máy tính này sang máy tính khác trong viện nghiên cứu.
Vào khoảng năm 1985, sau khi hoàn thiện phiên bản cơ bản, Pajitnov bắt đầu nghĩ đến việc chuyển Tetris sang các nền tảng hiện đại hơn. Chẳng bao lâu, hai đồng nghiệp của ông — lập trình viên Dmitry Pavlovsky và sinh viên 16 tuổi tài năng Vadim Gerasimov — đã tham gia dự án. Chỉ trong vài tháng, họ đã chuyển trò chơi sang máy tính IBM PC bằng ngôn ngữ lập trình Turbo Pascal.
Phiên bản mới có đồ họa màu do Gerasimov thiết kế và hệ thống tính điểm do Pavlovsky phát triển, khiến trò chơi trở nên hấp dẫn về mặt hình ảnh và tiên tiến về mặt kỹ thuật so với thời điểm đó. Trò chơi được lan truyền không chính thức — các bản sao được chia sẻ qua đĩa mềm giữa các lập trình viên, viện nghiên cứu và câu lạc bộ máy tính.
Đến năm 1986, Tetris đã trở nên nổi tiếng trong cộng đồng người dùng IBM PC ở Moskva và nhanh chóng lan rộng ra các thành phố lớn khác của Liên Xô. Theo lời kể của những người cùng thời, hầu như không có người đam mê máy tính nào mà chưa từng nghe đến trò chơi trí tuệ mới này. Một chi tiết thú vị: tại một cuộc thi phần mềm ở Zelenodolsk năm 1985, Tetris đã giành được giải nhì danh dự. Khi đó, Pajitnov vẫn chưa nghĩ đến tiềm năng thương mại của sáng tạo này — trong hệ thống Liên Xô, việc bán phần mềm tư nhân là điều không thể.
Hành trình vượt ra ngoài Liên Xô
Giữa thập niên 1980, Tetris bắt đầu hành trình đến phương Tây gần như là một sự tình cờ. Ở Liên Xô, quyền sở hữu sáng chế thuộc về nhà nước, và việc xuất khẩu phần mềm được kiểm soát bởi cơ quan độc quyền ELORG («Electronorgtechnica»). Là một công chức, Pajitnov không thể tự mình bán trò chơi ra nước ngoài, ngay cả khi ông muốn.
Tuy nhiên, cấp trên của ông, Viktor Bryabrin, nhận thấy tiềm năng của dự án và quyết định thử xuất khẩu nó. Đầu năm 1986, Bryabrin đã gửi một đĩa mềm chứa trò chơi đến Viện Nghiên cứu Máy tính ở Budapest (Hungary). Tại đây, nó tình cờ được phát hiện bởi doanh nhân người Anh Robert Stein, giám đốc công ty Andromeda Software, chuyên cấp phép phần mềm Đông Âu cho thị trường phương Tây. Stein bị cuốn hút bởi trò chơi và nhanh chóng liên hệ với trung tâm tính toán Liên Xô qua telex với hy vọng mua bản quyền phân phối. Alexey Pajitnov, người không có thẩm quyền ký kết hợp đồng, đã đưa ra một câu trả lời mơ hồ mà Stein hiểu là đồng ý. Ông bắt đầu tìm kiếm các nhà phát hành châu Âu cho trò chơi.
Stein đề nghị trò chơi cho công ty Anh Mirrorsoft, thuộc sở hữu của ông trùm truyền thông Robert Maxwell. Giám đốc Mirrorsoft, Jim Mackonochie, ban đầu nghi ngờ tiềm năng thương mại của trò chơi trí tuệ đến từ Liên Xô. Tuy nhiên, các đối tác Mỹ của ông tại Spectrum Holobyte — công ty con của Mirrorsoft tại Hoa Kỳ do Phil Adam đứng đầu — đã thử nghiệm trò chơi và cực kỳ yêu thích nó.
Kết quả là Mirrorsoft và Spectrum Holobyte quyết định phát hành Tetris: Mackonochie giành quyền phân phối ở châu Âu, còn Adam — ở Hoa Kỳ và Nhật Bản. Cần lưu ý rằng vào thời điểm đó, Robert Stein vẫn chưa có hợp đồng chính thức với phía Liên Xô, nhưng điều này không ngăn ông bán bản quyền cho hai công ty với giá 3.000 bảng Anh cộng tiền bản quyền, hy vọng sẽ hoàn tất thủ tục sau. Như vậy, Tetris trở thành sản phẩm giải trí đầu tiên từ Liên Xô được xuất khẩu sang phương Tây — một tiền lệ mang tính lịch sử.
Năm 1987, Spectrum Holobyte phát hành Tetris cho IBM PC tại Hoa Kỳ, trong khi Mirrorsoft phát hành tại châu Âu (ra mắt tại Vương quốc Anh vào tháng 1 năm 1988). Các nhà phát hành phương Tây nhấn mạnh nguồn gốc độc đáo của trò chơi: hộp đựng in hình Moskva, bao gồm Nhà thờ Thánh Basil, búp bê matryoshka và Quảng trường Đỏ, cùng khẩu hiệu về sản phẩm Liên Xô đầu tiên trên thị trường trò chơi điện tử. Trong phiên bản Mỹ của Spectrum Holobyte, bài hát dân gian Nga «Korobeiniki» được chọn làm nhạc nền, và các màn hình giới thiệu được bổ sung trích dẫn từ lịch sử Liên Xô, tạo nên một nét đặc trưng riêng.
Pajitnov cho rằng thiết kế này «có phần ngây thơ và du lịch hóa», nhưng nó đã góp phần vào thành công của trò chơi trên thị trường. Tetris nhanh chóng nổi tiếng ở nước ngoài nhờ truyền miệng và các bài đánh giá tích cực: chỉ trong năm đầu tiên, hơn 100.000 bản đã được bán ở Hoa Kỳ và châu Âu. Năm 1989, trò chơi nhận ba giải Excellence in Software Awards từ Hiệp hội các nhà xuất bản phần mềm Hoa Kỳ (SPA) — được xem như «Giải Oscar» của ngành.
Trong khi đó, tại Moskva, ban lãnh đạo ELORG vô cùng ngạc nhiên khi biết về sự lan rộng toàn cầu của Tetris. Hóa ra Robert Stein đã bán các bản quyền mà ông không thực sự sở hữu — cơ sở duy nhất của ông là câu trả lời mơ hồ của Pajitnov qua telex. Cuối năm 1987, ELORG loại bỏ viện nghiên cứu khỏi quá trình đàm phán và nắm quyền kiểm soát hoàn toàn việc cấp phép.
Đầu năm 1988, Stein cuối cùng cũng ký được thỏa thuận với ELORG, hợp pháp hóa quyền sở hữu của ông đối với các phiên bản Tetris trên máy tính IBM PC. Quyền phát hành các phiên bản console và arcade vẫn chưa được xác định, và chính những quyền này sau đó đã trở thành tâm điểm của những sự kiện dẫn đến thành công toàn cầu của trò chơi.
Cuộc chiến bản quyền và thành công toàn cầu
Năm 1988, song song với thành công của Tetris trên máy tính cá nhân, nhiều công ty đã vội vã phát hành trò chơi trên các nền tảng khác. Công ty Mirrorsoft của Anh, thông qua các đối tác, đã chuyển quyền cho phiên bản console sang công ty Tengen, chi nhánh Nhật Bản của Atari Games, công ty này sau đó cấp phép cho Sega phát hành phiên bản arcade. Đến cuối năm 1988, một phiên bản của trò chơi đã có mặt trên máy tính gia đình, một phiên bản khác trên máy arcade của Sega, và phiên bản thứ ba đang được chuẩn bị cho hệ máy Nintendo Entertainment System (NES) do Tengen phát triển.
Vào thời điểm đó, một nhân vật mới xuất hiện — Henk Rogers, một nhà phát hành người Hà Lan-Mỹ đang sống ở Nhật Bản. Rogers lần đầu tiên nhìn thấy Tetris tại hội chợ Consumer Electronics Show ở Las Vegas vào tháng 1 năm 1988 và ngay lập tức bị cuốn hút. Không chờ đợi giấy phép chính thức, ông nhanh chóng tổ chức phát hành trò chơi tại thị trường Nhật Bản thông qua công ty riêng Bullet-Proof Software. Đến cuối năm 1988, Tetris đã có mặt trên nhiều máy tính cá nhân của Nhật và trên hệ máy Nintendo Famicom (phiên bản Nhật của NES). Phiên bản console nhanh chóng trở thành hiện tượng, bán được khoảng hai triệu bản chỉ trong vài tháng.
Trước tình hình cấp phép phức tạp bên ngoài Nhật Bản, Rogers quyết định đàm phán trực tiếp với Elorg. Quyền phát hành phiên bản di động của Tetris cho máy chơi game cầm tay mới của Nintendo, Game Boy, đặc biệt thu hút sự quan tâm. Chủ tịch Nintendo, Hiroshi Yamauchi (山内 溥), dự định phát hành Game Boy vào năm 1989 với một trò chơi đi kèm, và Rogers tin chắc rằng Tetris là lựa chọn hoàn hảo.
Sau này Rogers kể lại: «Nếu Game Boy đi kèm với Mario, chỉ trẻ em mới mua nó; nhưng nếu kèm theo Tetris, mọi người đều sẽ mua.» Ý tưởng này đã thuyết phục ban lãnh đạo Nintendo đặt cược vào trò chơi trí tuệ này. Với sự ủng hộ của công ty Nhật, Rogers đã đến Moskva vào tháng 2 năm 1989, tự mình hành động mà không có lời mời chính thức.
Các cuộc đàm phán tại Moskva trở thành một sự kiện đầy kịch tính, sau này được tái hiện trong bộ phim «Tetris» (2023). Cùng lúc đó, ba bên cùng đến thủ đô Liên Xô để giành quyền phát hành trò chơi: Henk Rogers từ Nintendo, Robert Stein, người vẫn đang cố gắng mở rộng giấy phép của mình, và Kevin Maxwell — con trai của Robert Maxwell, đại diện cho lợi ích của Mirrorsoft.
Giám đốc Elorg, Nikolai Belikov, nhận được chỉ thị phải làm rõ tình hình và chọn đề nghị có lợi nhất. Rogers, dù là khách không mời, vẫn gặp được Belikov, điều này khiến phía Liên Xô ngạc nhiên — người nước ngoài thường không được phép gặp gỡ mà không có giấy phép chính thức. Sự nhiệt tình và trung thực của ông để lại ấn tượng mạnh: Henk thẳng thắn giải thích cách hoạt động của ngành công nghiệp trò chơi ở phương Tây và thừa nhận rằng ông đã bán hàng trăm nghìn băng Tetris ở Nhật, mặc dù chưa có quyền chính thức.
Trong quá trình đàm phán đa phương, một chi tiết pháp lý quan trọng được phát hiện: thỏa thuận của Liên Xô với Stein định nghĩa «máy tính» là thiết bị có màn hình và bàn phím, vì vậy các máy console và thiết bị cầm tay không thuộc phạm vi cấp phép hiện tại. Elorg đã tận dụng điều này, quyết định hủy bỏ hợp đồng của Stein đối với console và ký kết các thỏa thuận mới trực tiếp.
Kết quả là Belikov đề xuất một giải pháp mang tính cách mạng: cấp quyền độc quyền cho Nintendo đối với console gia đình và hệ thống cầm tay, vượt qua các đối thủ cạnh tranh. Henk Rogers lập tức bay sang Mỹ, nơi Chủ tịch Nintendo, Minoru Arakawa (荒川 實), ký kết thỏa thuận với Elorg — trị giá 500.000 đô la cùng tiền bản quyền cho mỗi bản bán ra. Nhờ đó, Nintendo có được quyền phát hành Tetris trên tất cả các nền tảng không phải máy tính, trong khi Robert Stein chỉ giữ lại mảng máy tính cá nhân.
Hậu quả của thỏa thuận này rất nghiêm trọng đối với các đối thủ. Atari Games, công ty đã phát hành phiên bản Tetris không được phép cho NES, buộc phải thu hồi băng trò chơi khỏi thị trường sau vụ kiện của Nintendo vào mùa hè năm 1989. Gia đình Maxwell mất trắng, dù đã cố gắng tận dụng các mối quan hệ chính trị, bao gồm cả việc liên hệ với Mikhail Gorbachev.
Đối với Alexey Pajitnov, những sự kiện này đồng nghĩa với việc trò chơi của ông cuối cùng đã được phát hành chính thức trên toàn thế giới, mặc dù ông không nhận được bất kỳ lợi nhuận nào — theo luật Liên Xô, tác giả không có quyền hưởng tiền bản quyền. Tuy nhiên, Pajitnov vẫn giữ liên lạc và tin tưởng Henk Rogers, điều này đã trở thành nền tảng cho tình bạn lâu dài giữa họ.
Thành công toàn cầu của Tetris bắt đầu với phiên bản trên Nintendo Game Boy. Mùa hè năm 1989, máy Game Boy được phát hành tại Mỹ và châu Âu, mỗi thiết bị đi kèm một băng Tetris miễn phí. Chiến lược này cực kỳ thành công: máy chơi game cầm tay thu hút người chơi ở mọi lứa tuổi, và phiên bản Tetris trên Game Boy bán được hơn 35 triệu bản trên toàn thế giới.
Dự đoán của Henk Rogers trở thành sự thật: trò chơi trí tuệ này đã chinh phục người chơi ở mọi độ tuổi và quốc tịch. Kết hợp với tính di động của Game Boy, điều này dẫn đến sự bùng nổ về độ phổ biến. Năm 1989, Tetris cũng được phát hành trên console gia đình của Nintendo (NES ở Bắc Mỹ và châu Âu, Famicom ở Nhật), và phiên bản chính thức nhanh chóng bán được hàng triệu bản. Nhiều năm sau, Rogers nói: «Tetris làm nên thành công của Game Boy, và Game Boy làm Tetris trở thành huyền thoại.»
Đầu thập niên 1990, «cơn sốt Tetris» lan rộng khắp thế giới. Trò chơi được phát hành trên hàng chục nền tảng: từ máy tính cá nhân đến máy tính bỏ túi. Vào thời điểm đó, Alexey Pajitnov đã di cư sang Mỹ và năm 1996 cùng Henk Rogers thành lập công ty The Tetris Company — công ty hợp nhất quyền thương hiệu và phụ trách cấp phép phát hành.
Thời hạn mười năm mà Pajitnov chuyển giao quyền cho cơ quan Liên Xô kết thúc vào năm 1995, và ông lấy lại toàn quyền kiểm soát tác phẩm của mình. Kể từ đó, The Tetris Company giám sát tất cả các phiên bản chính thức của trò chơi và duy trì tiêu chuẩn thống nhất. Pajitnov cuối cùng bắt đầu nhận tiền bản quyền xứng đáng, dù đã bỏ lỡ mười năm đầu tiên của thành công thương mại. Nhưng như ông nói, tiền không phải là điều quan trọng nhất — quan trọng hơn là nhìn thấy mọi người trên khắp thế giới vui thích với trò chơi của ông.
Phát triển và các biến thể của trò chơi
Tetris nguyên bản đã truyền cảm hứng cho vô số phiên bản và biến thể. Ngay từ những năm 1980, các phần tiếp theo chính thức do chính Alexey Pajitnov phát triển đã xuất hiện: ví dụ Welltris (1989) — một biến thể của Tetris với góc nhìn từ trên xuống, nơi các khối rơi vào một giếng, và Hatris (1990) — một trò chơi trí tuệ vui nhộn về việc xếp chồng mũ.
Trong thập niên 1990, Nintendo phát hành Tetris 2 và các biến thể khác của trò chơi, dù không phiên bản nào đạt được thành công vang dội như bản gốc. Trong khi đó, các nhà phát triển độc lập trên toàn thế giới đã tạo ra vô số bản sao không chính thức bằng nhiều ngôn ngữ và nền tảng — từ phần mềm nghiệp dư trên Windows đến máy arcade.
Bước sang thế kỷ 21, Tetris tiếp tục phát triển. The Tetris Company đã thiết lập bộ quy tắc thống nhất — Tetris Guidelines (từ năm 2002) — cho các trò chơi được cấp phép nhằm duy trì cơ chế cổ điển. Tuy nhiên, các nhà phát triển đã bổ sung thêm nhiều yếu tố mới: chức năng Hold cho phép lưu một khối để sử dụng sau; tính năng Hard Drop để thả khối ngay lập tức; hiển thị bóng dự đoán; chế độ nhiều người chơi và nhiều cải tiến khác.
Trong những năm 2000 và 2010, nhiều phiên bản nổi tiếng được phát hành như Tetris DS của Nintendo, Tetris di động của EA và các dự án thử nghiệm như Tetris Effect (2018), kết hợp trò chơi trí tuệ với âm nhạc và hiệu ứng hình ảnh. Các hình thức hoàn toàn mới cũng xuất hiện, chẳng hạn như Tetris 99 (2019), nơi 99 người chơi thi đấu với nhau theo phong cách battle royale.
Bất chấp mọi đổi mới, nguyên tắc cốt lõi do Alexey Pajitnov đặt ra vẫn không thay đổi trong mọi phiên bản: các khối hình học rơi xuống và người chơi phải sắp xếp chúng thành các hàng hoàn chỉnh.
Trong thập niên 2010, Tetris chinh phục các thiết bị di động. Theo The Tetris Company, đến năm 2014, đã có hơn 425 triệu lượt tải có trả phí cho các phiên bản di động — trò chơi trí tuệ này trở thành hiện tượng trên điện thoại. Nhiều người chơi hiện đại lần đầu biết đến Tetris qua điện thoại thông minh hoặc mạng xã hội; trò chơi Tetris Battle trên Facebook đặc biệt phổ biến. Nhờ đó, Tetris đã thích ứng thành công với mọi thời kỳ công nghệ — từ những máy tính khổng lồ đến thiết bị nhỏ gọn trong túi.
Những sự thật thú vị về Tetris
- Tên gọi và quần vợt. Từ «Tetris» được tạo ra từ tiếng Hy Lạp «tetra» (τέτρα — «bốn») — theo số lượng ô vuông trong mỗi khối — và từ tiếng Anh «tennis» — môn thể thao yêu thích của Alexey Pajitnov. Chính tác giả đùa rằng ông đã lâu không chơi quần vợt nữa — thời gian đã trôi qua.
- Trò chơi đầu tiên được xuất khẩu từ Liên Xô. Tetris là trò chơi điện tử đầu tiên — và nói chung là sản phẩm phần mềm giải trí đầu tiên — được xuất khẩu chính thức từ Liên Xô sang Hoa Kỳ và châu Âu. Giữa thời kỳ Chiến tranh Lạnh, điều này mang ý nghĩa biểu tượng: một sáng tạo của kỹ thuật Liên Xô đã chinh phục thị trường phương Tây mà không có yếu tố chính trị, chỉ nhờ trí tuệ và niềm vui chơi game.
- Âm nhạc nổi tiếng khắp thế giới. Giai điệu cổ điển trong Tetris là bản phối của bài dân ca Nga «Korobeiniki» và đã trở thành một phần không thể tách rời của văn hóa đại chúng toàn cầu. Trong phiên bản Game Boy còn có cả giai điệu từ vở ba lê «Kẹp hạt dẻ» của Tchaikovsky. Ngày nay, hàng triệu người khi nghe giai điệu này đều thốt lên: «Ồ, đó là Tetris!» — thường mà không biết nguồn gốc thật sự của nó, điều này khiến Pajitnov rất thích thú.
- Hiệu ứng Tetris. Trò chơi đã đặt tên cho một hiện tượng tâm lý: sau nhiều giờ chơi, người chơi bắt đầu nhìn thấy các khối rơi xuống trước mắt — cả trong mơ lẫn khi tỉnh táo. «Hiệu ứng Tetris» (còn được gọi là «hội chứng Tetris») — là hiện tượng có thật đã được các nghiên cứu xác nhận. Năm 2000, các nhà thần kinh học tại Harvard phát hiện rằng hơn 60% người mới chơi đã mơ thấy các khối màu sắc sau vài giờ chơi. Ngay cả những người bị mất trí nhớ, không nhớ quá trình chơi, cũng kể rằng họ đã mơ thấy Tetris. Phát hiện này cho thấy bộ não trong khi ngủ củng cố các kỹ năng vận động và thị giác mới.
- Kỷ lục và điều thú vị. Năm 2014, trên mặt tiền của tòa nhà chọc trời 29 tầng Cira Centre ở Philadelphia đã diễn ra một buổi chơi Tetris khổng lồ: các ô cửa sổ của tòa nhà biến thành các điểm sáng, tạo nên màn hình khổng lồ rộng khoảng 11 nghìn mét vuông. Sự kiện này được ghi vào Sách Kỷ lục Guinness là màn hình trò chơi lớn nhất thế giới. Trước đó, vào năm 1993, Tetris đã trở thành trò chơi điện tử đầu tiên bay vào không gian: phi hành gia Nga Aleksandr Serebrov mang theo chiếc Game Boy có băng Tetris lên trạm vũ trụ «Mir».
- Giải thưởng và sự công nhận. Tetris đã nhận được nhiều giải thưởng và vinh danh. Năm 2015, trò chơi được đưa vào lớp đầu tiên của World Video Game Hall of Fame cùng với các huyền thoại như Pac-Man và Super Mario Bros. Nó cũng nằm trong triển lãm thường trực của Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại (MoMA) ở New York như một ví dụ tiêu biểu về thiết kế trò chơi xuất sắc. Nhà sáng tạo Alexey Pajitnov nhiều lần được vinh danh vì đóng góp của mình cho ngành công nghiệp, trong đó có giải Fun & Serious Games ở Tây Ban Nha và giải First Penguin Award được trao tại hội nghị GDC năm 2007, ghi nhận ông là người tiên phong trong thể loại trò chơi casual.
- Nghiên cứu khoa học và lợi ích. Việc chơi Tetris không chỉ để giải trí mà còn mang lại lợi ích. Các nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford phát hiện rằng trò chơi có thể làm giảm triệu chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD). Nếu một người chơi Tetris trong vài giờ sau khi trải qua sự kiện chấn thương, các ký ức ám ảnh và hình ảnh hồi tưởng sẽ ít xuất hiện hơn. Các nhà khoa học giải thích rằng hoạt động thị giác và không gian mạnh mẽ trong não cạnh tranh với việc xử lý hình ảnh chấn thương, ngăn không cho chúng được ghi sâu vào trí nhớ. Phương pháp này đang được nghiên cứu như một liệu pháp khẩn cấp tiềm năng cho những người trải qua sang chấn tâm lý.
- Hiện tượng của sự đơn giản. Tetris thường được gọi là trò chơi xếp hình hoàn hảo nhờ luật chơi đơn giản và chiều sâu chiến lược gần như vô tận. Về mặt toán học, đã được chứng minh rằng trong Tetris, người chơi chỉ có thể trì hoãn thất bại: với chuỗi khối ngẫu nhiên đủ dài, việc thua là không thể tránh khỏi — bất kể kỹ năng của người chơi, bàn chơi sớm muộn cũng sẽ đầy những khối khó sắp xếp. Tuy nhiên, các giải đấu cho thấy thành tích ấn tượng. Hàng năm, Giải vô địch thế giới Classic Tetris (Classic Tetris World Championship) được tổ chức, nơi những người đam mê thi đấu trên phiên bản NES. Kỷ lục liên tục được phá: điểm số cao nhất trong chế độ cổ điển đã vượt quá một triệu điểm, và số hàng được xóa có thể lên tới hàng trăm trước khi trò chơi đạt tốc độ tối đa.
Tetris — không chỉ là một trò chơi mà còn là hiện tượng văn hóa và lịch sử. Ra đời trong một phòng thí nghiệm khiêm tốn ở Moskva, trò chơi đã vượt qua các rào cản chính trị và công nghệ, chứng minh sức mạnh phổ quát của niềm vui chơi game. Cuối những năm 1980, Tetris trở thành cây cầu giữa Đông và Tây, kết nối con người bằng niềm vui trí tuệ chung.
Luật chơi đơn giản, không có rào cản ngôn ngữ và lối chơi hấp dẫn khiến Tetris trở thành trò tiêu khiển yêu thích của mọi lứa tuổi và quốc tịch. Sau nhiều thập kỷ, trò chơi không hề lỗi thời; ngược lại, nó vẫn được phát hành lại, cải tiến và thu hút thế hệ mới. Tầm quan trọng của Tetris được công nhận ở cấp cao nhất — từ các triển lãm bảo tàng đến Video Game Hall of Fame — và trò chơi đã góp phần định hình thể loại trò chơi logic casual.
Lịch sử của Tetris cho thấy rằng sự thiên tài nằm trong sự đơn giản. Bốn ô vuông nhỏ trong các tổ hợp khác nhau đã cuốn hút con người trên toàn thế giới, thử thách tư duy không gian và phản xạ của họ. Trò chơi không có cốt truyện hay nhân vật, nhưng thể hiện rõ logic thuần túy và vẻ đẹp của trật tự sinh ra từ hỗn loạn.
Các nhà tâm lý học thường so sánh việc chơi với thiền định, và cảm giác hoàn thành một hàng — với sự hài lòng khi giải được một câu đố. Khi tìm hiểu lịch sử ra đời của Tetris, người ta không thể không cảm thấy sự tôn trọng dành cho người sáng tạo và tất cả những ai tin vào trò chơi. Đây là câu chuyện về sức mạnh của một ý tưởng có thể thay đổi thế giới, và về cách trò giải trí trở thành một phần của văn hóa toàn cầu. Giờ đây, khi đã biết hành trình kỳ diệu của trò chơi từ ý tưởng đến huyền thoại, đã đến lúc tìm hiểu cách chơi Tetris và những điều mà người mới bắt đầu nên biết về trò chơi xếp hình vĩnh cửu này.