Ludo là một trò chơi boardgame nổi tiếng được chơi bởi hai hoặc bốn người, sử dụng các quân cờ nhiều màu sắc và một viên xúc xắc. Trò chơi đặc biệt phổ biến ở Ấn Độ, châu Âu và Nam Mỹ. Nó có nhiều biến thể và tên gọi khác nhau, một số trong đó đã được đăng ký thương hiệu — chủ yếu bởi các công ty châu Âu.
Lịch sử trò chơi
Trong tiếng Latinh, từ ludo có nghĩa là “tôi chơi”, nhưng tên gọi này xuất hiện khá muộn — sau khi trò chơi đã lan rộng từ Nam Á sang châu Âu. Quê hương lịch sử của Ludo là Ấn Độ, nơi nó đã được chơi từ thế kỷ VI sau Công nguyên — dù khi đó chưa sử dụng xúc xắc.
Phiên bản hoàn chỉnh của trò chơi, trong đó người chơi lần lượt tung xúc xắc, đã được cấp bằng sáng chế tại Anh vào năm 1896 bởi Alfred Collier và được đưa ra thị trường với tên gọi Royal Ludo, nhấn mạnh vị thế của nó như một trò chơi bàn “hoàng gia”.
Vào cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, trò chơi này rất phổ biến trong giới thủy thủ của Hải quân Hoàng gia Anh. Sau một vài thay đổi nhỏ về luật chơi, nó có tên mới trong tiếng Anh — Uckers. Ở Thụy Điển, một phiên bản khác được biết đến với tên Fia (tên đầy đủ: Fia med knuff, nghĩa là “Fia có cú đẩy”), và ở Thụy Sĩ gọi là Eile mit Weile, có nghĩa đen là “Vội nhưng chậm”.
Các phiên bản khác bao gồm bản Hungary — Ki nevet a végén (“Ai là người cười sau cùng?”), bản Đức — Mensch ärgere Dich nicht (“Đừng giận dữ nhé”) và bản Pháp — Jeu des petits chevaux (“Trò chơi những chú ngựa nhỏ”). Tại Tây Ban Nha, phiên bản điều chỉnh được gọi là parchís, còn ở Colombia là parques. Những phiên bản này có thể khác nhau về thiết kế bàn chơi, số lượng quân cờ và các quy tắc cụ thể.
Ở nhiều quốc gia, trò chơi gắn liền với các truyền thống địa phương — từ những câu đùa vui và câu chúc may mắn đến các quy tắc phức tạp như bắt buộc ăn quân đối phương khi đi vào cùng một ô.
Bản chất trò chơi vẫn không thay đổi — chỉ khác tên gọi và các chi tiết kỹ thuật. Dù có nguồn gốc từ Ấn Độ, các phiên bản phương Tây đã thay đổi đáng kể cơ chế và hình thức của trò chơi, khiến nó khác xa so với pachisi nguyên bản — một trò chơi dân gian truyền thống được chơi tại Ấn Độ hàng thế kỷ.
Không chỉ phổ biến ở phương Tây, Ludo còn lan rộng sang phương Đông. Ví dụ, tại Việt Nam, trò chơi này rất được yêu thích với tên gọi Cờ cá ngựa (“Trò chơi ngựa biển”), còn trong văn hóa Trung Hoa có một trò chơi tương tự tên là 飞行棋 (“Cờ bay”), nơi quân cờ di chuyển trên bàn dạng chữ thập và có thể “bay” qua các ô đặc biệt.
Những điều thú vị
- Ludo bắt nguồn từ trò chơi cổ xưa của Ấn Độ tên là pachisi, có lịch sử hơn 1.500 năm. Trò chơi đã được chơi từ thời Đế quốc Gupta, khoảng thế kỷ VI. Bằng chứng về sự phổ biến của nó là những bàn chơi bằng đá vẫn còn được bảo tồn trên sân thượng pháo đài Agra ở Ấn Độ.
- Trong phiên bản gốc, thay vì dùng xúc xắc, người ta dùng vỏ sò cauri hoặc các thanh gỗ đặc biệt được tung xuống đất. Số mặt ngửa lên sẽ quyết định số bước đi.
- Hoàng đế Akbar Đại đế (thế kỷ XVI, triều đại Mughal) rất yêu thích pachisi đến mức ông chơi trên một bàn đá khổng lồ với các quân cờ sống — những người hầu di chuyển thay cho quân cờ.
- Ở một số trường học tại Ấn Độ và Nigeria, Ludo nằm trong danh sách các trò chơi được khuyến khích trong giờ ra chơi.
- Ở một vài trường tại Bangladesh và Pakistan, trò chơi từng bị cấm tạm thời vì học sinh tranh cãi hoặc trốn học để chơi.
Chỉ cần chơi một lần thôi — bạn sẽ hiểu: Ludo kết nối mọi người, mang lại niềm vui và cảm xúc chân thật, sự hồi hộp và vị ngọt chiến thắng!