Một trong những trò chơi boardgame nổi tiếng nhất, đặc biệt phổ biến ở Hoa Kỳ và châu Âu, là cờ nhảy. Được phát minh vào cuối thế kỷ XIX, trò chơi nhanh chóng trở nên phổ biến ở các nước phương Tây và, mặc dù tên gọi, không hề liên quan đến Trung Quốc.
Trò chơi dễ nhận biết với bàn cờ hình ngôi sao đặc trưng và những quân cờ nhiều màu sắc mà người chơi di chuyển bằng cách nhảy qua các quân khác. Ẩn sau vẻ ngoài đơn giản là một chiến lược sâu sắc đến bất ngờ, khiến trò chơi trở nên hấp dẫn với cả trẻ em lẫn người lớn.
Lịch sử trò chơi
Tiền thân của cờ nhảy được cho là trò Halma, do giáo sư người Mỹ George Howard Monks ở Boston phát minh vào năm 1883–1884. Dựa trên trò chơi này, vào năm 1892, Otto Robert Maier người Đức đã phát triển một phiên bản phức tạp hơn với tên gọi Stern-Halma. Khác với Halma gốc, phiên bản này được chơi trên bàn cờ hình ngôi sao sáu cánh, dành cho 2 đến 6 người chơi.
Thay đổi hình dạng bàn cờ là điểm khác biệt chính: thiết kế hình ngôi sao giúp cân bằng vị trí xuất phát của người chơi và làm cho trò chơi trở nên đối xứng và năng động hơn. Mỗi cánh ngôi sao là một điểm xuất phát, tạo điều kiện công bằng cho tất cả người chơi và mở ra nhiều cơ hội lập kế hoạch chiến lược.
Stern-Halma được công ty Đức Ravensburger đăng ký bản quyền chính thức vào năm 1892, và đến năm 1909, được phát hành tại Anh bởi công ty Spears & Sons. Ở Hoa Kỳ, trò chơi xuất hiện muộn hơn nhiều — vào năm 1928 — do J. Pressman & Co. phát hành. Chính vào thời điểm đó, cái tên mới ra đời — cờ nhảy.
Dù không bắt nguồn từ Trung Quốc, chiến lược tiếp thị sử dụng từ “Chinese” lại rất hiệu quả. Phong cách phương Đông gợi lên trong công chúng sự kỳ bí, sang trọng và nét văn hóa độc đáo. Nhờ đó, thương hiệu trở nên dễ nhớ và dễ nhận biết hơn.
Một giả thuyết về tên gọi cho rằng trò chơi này được đặt tên như vậy vì làn sóng yêu thích văn hóa phương Đông đang lan rộng nhanh chóng tại Hoa Kỳ vào đầu những năm 1920. Cũng trong thời kỳ này, trò chơi mạt chược được giới thiệu (năm 1922), và vào năm 1923, lăng mộ của Tutankhamun được phát hiện. Cờ nhảy trở thành một phần của xu hướng phương Đông thời thượng thập niên 1920 và chiếm một vị trí xứng đáng trong số các trò chơi cổ điển.
Trò chơi nhanh chóng lan rộng trong các gia đình Mỹ, trở thành một phần không thể thiếu của những buổi tối giải trí tại nhà. Với luật chơi đơn giản và khả năng chơi từ 2, 3 người trở lên, trò chơi này rất phù hợp để tụ họp quanh bàn. Ngoài ra, cờ nhảy còn được sử dụng trong các trường học để rèn luyện tư duy không gian và kỹ năng lập kế hoạch cho trẻ em.
Một tên gọi khác ở phương Tây của trò chơi này là Hop Ching checkers, còn ở Trung Quốc, trò chơi được gọi là Tiaoqi (“trò chơi nhảy”). Với niềm đam mê của người Nhật đối với các trò chơi logic, cờ nhảy cũng nhanh chóng có mặt tại đất nước Mặt trời mọc. Tại đây, trò chơi được biết đến với cái tên “trò chơi kim cương” (ダイヤモンドゲーム) và có một vài điểm khác biệt so với bản gốc năm 1892.
Trong một số biến thể của Nhật Bản, người chơi được phép nhảy liên tiếp nhiều bước dài, và mục tiêu trò chơi có thể bao gồm không chỉ di chuyển tất cả quân cờ sang điểm xuất phát đối diện mà còn chiếm giữ một số vị trí cụ thể. Ngoài ra, còn tồn tại các biến thể hiếm hoi sử dụng quân cờ đặc biệt hoặc bàn cờ mở rộng — với hình ngôi sao 12 cánh. Những phiên bản này phổ biến trong các câu lạc bộ và cộng đồng yêu thích boardgame ở châu Á.
Cho đến ngày nay, cờ nhảy vẫn là một trong số ít trò chơi bàn không thay đổi nhiều trong hơn một thế kỷ. Nhờ các phiên bản được điều chỉnh dưới dạng in ấn lẫn kỹ thuật số, trò chơi vẫn giữ được sức hấp dẫn và tiếp tục thu hút người chơi thuộc mọi thế hệ.
Những điều thú vị
- Ở một số quốc gia trong Thế chiến thứ hai (ví dụ như ở Vương quốc Anh), doanh số cờ nhảy giảm do nguồn gốc “Đức” của trò chơi, mặc dù tên gọi trung lập.
- Thế kỷ XX chứng kiến sự phổ biến của các bộ cờ du lịch nhỏ gọn có quân từ tính — cờ nhảy trở thành trò chơi không thể thiếu cho các chuyến đi và dã ngoại.
- Có một số biến thể hiếm của cờ nhảy sử dụng xúc xắc để thêm yếu tố ngẫu nhiên vào trò chơi.
- Nhảy qua quân không loại bỏ chúng khỏi bàn cờ. Khác với cờ truyền thống, ở đây quân cờ không bị “ăn”, mà được dùng như điểm tựa cho bước nhảy, tạo chiều sâu chiến thuật cho trò chơi.
- Vào những năm 1950, cờ nhảy từng được quảng bá trên sóng radio — điều hiếm thấy với các trò chơi bàn thời bấy giờ.
Hãy thử sức mình trong vai trò chiến lược gia — chơi cờ nhảy trực tuyến miễn phí và khám phá trò chơi cổ điển này với định dạng tiện lợi, không cần đăng ký và không phiền toái.