Backgammon trực tuyến, miễn phí

Backgammon — là một trong những trò chơi trên bàn cổ xưa nhất thế giới, có lịch sử kéo dài hàng nghìn năm. Trò chơi này kết hợp một cách tuyệt vời giữa sự đơn giản của luật chơi và chiều sâu của các khả năng chiến lược, giúp nó vượt qua nhiều thế kỷ và trở nên phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới. Backgammon khác biệt với các trò chơi logic khác nhờ sự cân bằng hiếm có giữa yếu tố may rủi, đến từ việc tung xúc xắc, và kỹ năng, đòi hỏi tính toán cùng tư duy chiến thuật. Nhờ đó, trò chơi đã chiếm một vị trí đặc biệt trong văn hóa của nhiều dân tộc — từ các triều đình Ba Tư cổ đại đến những quán cà phê hiện đại — và được coi là một trong những hình thức giải trí tinh tế và trí tuệ nhất.

Lịch sử của Backgammon

Nguồn gốc cổ xưa của trò chơi

Các bằng chứng khảo cổ cho thấy rằng tiền thân của Backgammon đã tồn tại từ thời cổ đại. Tại Iran (Ba Tư cổ), người ta đã phát hiện ra các bộ trò chơi có niên đại khoảng năm nghìn năm — những bàn có hốc và xúc xắc — thuộc nền văn hóa khảo cổ Jiroft. Một trong những trò chơi được xem là tiền thân có thể là Royal Game of Ur (Trò chơi hoàng gia Ur), phổ biến ở Lưỡng Hà vào khoảng năm 2600 TCN. Cũng như Backgammon, đó là một trò chơi mang tính thi đấu, kết hợp giữa may mắn và kỹ năng thông qua việc sử dụng quân cờ và xúc xắc.

Các tài liệu cổ đại đề cập đến trò chơi Latrunculi của La Mã, một trò chiến lược với các quân cờ, cũng như trò Tabula của Byzantium sau này, có bàn gồm 24 ô và 15 quân cho mỗi người chơi. Ngay từ thời đó, mục tiêu của Tabula đã là di chuyển các quân cờ của mình quanh bàn và loại bỏ chúng trước đối thủ — một nguyên tắc gần giống với Backgammon hiện đại.

Truyền thuyết Ba Tư về sự ra đời của Backgammon

Trò chơi gần nhất với Backgammon hiện đại xuất hiện ở Ba Tư trong thời kỳ đế quốc Sassanid (thế kỷ III–VI SCN). Tên Ba Tư của trò chơi — Nard (نرد) — là viết tắt của Nardshir, có nghĩa là «trò chơi của người dũng cảm Ardashir». Theo truyền thuyết, trò chơi được sáng tạo bởi tể tướng Buzurgmehr (بزرگمهر) tại triều đình của vua Khosrow I Anushirvan (خسرو انوشیروان). Theo câu chuyện, Buzurgmehr tạo ra trò chơi này như một phản ứng đối với cờ vua Ấn Độ để thể hiện trí tuệ vượt trội của Ba Tư.

Trong sử thi «Shahnameh» (شاهنامه) của thi sĩ Ferdowsi (فردوسی), truyền thuyết này được kể lại sinh động, gắn liền với tên của vị tể tướng thông thái. Dù không có bằng chứng lịch sử cụ thể về tác giả, truyền thuyết này cho thấy nguồn gốc Ba Tư của Backgammon và tầm quan trọng của nó trong đời sống hoàng cung.

Sự lan rộng của trò chơi ở phương Đông và sự ra đời của Backgammon dài và ngắn

Từ Ba Tư, Backgammon lan rộng khắp Trung Đông, Trung Á và xa hơn nữa. Từ thế kỷ VII–VIII, trò chơi đã được nhắc đến trong các tài liệu Ả Rập với tên gọi «taht-e-nard». Thông qua ảnh hưởng của người Ả Rập, lan đến Sicilia, trò chơi này đã du nhập vào Bắc Phi và bán đảo Iberia: người ta cho rằng nó lần đầu tiên đến châu Âu vào thế kỷ X dưới tên gọi Tables (— «bàn»).

Trò chơi cũng được biết đến ở Trung Quốc: các biên niên sử cổ ghi lại trò shuang-lu (雙陸) — một trò chơi tương tự Backgammon, được cho là có nguồn gốc từ Ấn Độ Tây và du nhập vào Trung Quốc trong thời kỳ nhà Ngụy (220–265 SCN). Đến thế kỷ V–VI, shuang-lu đã phổ biến rộng rãi và trở thành một hình thức giải trí phổ biến. Ở Nhật Bản, một trò tương tự mang tên sugoroku (双六) trở nên phổ biến đến mức Hoàng hậu Jitō (持統天皇) vào năm 689 đã ban lệnh cấm chơi vì dân chúng quá say mê cờ bạc. Những chi tiết này cho thấy rằng ngay từ thời Trung Cổ, Backgammon đã có nhiều biến thể và tên gọi khác nhau.

Backgammon ở châu Âu thời Trung Cổ

Ở châu Âu, những trò chơi tương tự Backgammon được biết đến với tên Tables. Tài liệu viết đầu tiên về trò chơi xuất hiện trong một bản thảo Anglo-Saxon năm 1025 (Codex Exoniensis), có câu: «Hai người ngồi xuống chơi Tables...». Vào thế kỷ XI, các trò chơi tương tự xuất hiện ở Pháp dưới tên Trictrac và nhanh chóng trở nên phổ biến trong giới quý tộc và cờ bạc.

Vua Pháp Louis IX Thánh (Louis IX) vào năm 1254 đã ban hành sắc lệnh cấm các cận thần của mình chơi các trò may rủi, bao gồm Tables. Mặc dù bị cấm, trò chơi vẫn tiếp tục lan rộng: ở Đức, các ghi chép đầu tiên có từ thế kỷ XII, còn ở Iceland từ thế kỷ XIII. Ở Tây Ban Nha, vua Alfonso X Thông thái (Alfonso X de Castilla) vào năm 1283 đã dành một chương trong tác phẩm nổi tiếng «Libro de los Juegos» (Cuốn sách trò chơi) cho trò Tables (Todas Tablas), mô tả chi tiết các luật chơi.

Đến thế kỷ XVI, các trò chơi dùng xúc xắc đã trở thành một phần của đời sống hàng ngày trên khắp châu Âu. Tuy nhiên, không có bộ quy tắc thống nhất nào: mỗi quốc gia và khu vực có biến thể riêng. Ở Pháp chơi Trictrac, ở Ý chơi Tavole Reale, ở Tây Ban Nha chơi Tablas Reales, còn ở Đức chơi Puff. Ở Anh, cái tên chung Tables vẫn được dùng trong một thời gian dài, và chỉ đến đầu thế kỷ XVII, từ «Backgammon» mới xuất hiện. Nguồn gốc của từ này chưa rõ ràng: theo một giả thuyết, nó bắt nguồn từ các từ tiếng Anh cổ back («trở lại») và gamen («trò chơi»), phản ánh bản chất của trò chơi — đưa quân về «nhà»; theo giả thuyết khác, nó đến từ các từ tiếng Wales bach («nhỏ») và cammaun («trận đấu»). Dù vậy, thuật ngữ này dần được chấp nhận để chỉ biến thể «ngắn» của trò chơi, trong đó có thể đánh quân đối thủ ra khỏi bàn.

Sự ra đời của Backgammon dài và ngắn

Ở Nga thời Trung Cổ và các nước lân cận, trò chơi được biết đến dưới tên Ba Tư Nard. Qua vùng Kavkaz và Trung Á, Backgammon lan đến Gruzia (nơi từ thế kỷ XVII được gọi là nardii), và sau đó đến người Kalmyk và các dân tộc khác dọc sông Volga và Siberia. Ở Nga và các nước thuộc Liên Xô cũ, Backgammon trở nên phổ biến rộng rãi trong thế kỷ XX, trở thành một trò chơi truyền thống, đặc biệt thịnh hành ở các khu phố và khu nghỉ dưỡng. Theo thời gian, hai biến thể chính của luật chơi hình thành: Backgammon dài và Backgammon ngắn.

Backgammon dài là phiên bản cổ hơn, gần với trò Nard Ba Tư cổ. Trong Backgammon dài, tất cả quân cờ bắt đầu từ cùng một vị trí («đầu») và di chuyển cùng hướng cho cả hai người chơi; quân bị đánh không bị loại bỏ — ô có một quân được xem là bị «đóng» và đối thủ không thể đi vào. Biến thể này phổ biến ở phương Đông và các nước hậu Xô Viết, và thường được xem là dạng cổ điển của Backgammon.

Ngược lại, Backgammon ngắn là biến thể phương Tây, trong đó các quân được bố trí rải rác trên bàn, hướng di chuyển của hai người chơi đối nghịch nhau, và quân có thể bị «đánh» và đặt lên thanh bar (thanh giữa bàn). Backgammon ngắn lan rộng ở châu Âu từ thế kỷ XVI và đến thế kỷ XVII–XVIII đã được biết đến ở cả châu Mỹ. Cả hai biến thể có nền tảng chung nhưng nhấn mạnh các chiến thuật khác nhau và phát triển song song trong lịch sử.

Sự phát triển của trò chơi trong thời kỳ cận đại

Vào thế kỷ XVII, trò Tables ở Anh đã thay đổi và hầu như trở thành Backgammon ngắn. Từ «Backgammon» được ghi nhận lần đầu vào năm 1635. Người Anh phân biệt biến thể mới này với phiên bản cũ, được gọi là Irish (Backgammon Ireland), vốn được coi là nghiêm túc hơn, nhưng dần dần Backgammon ngắn đã thay thế. Năm 1743, tại London, cuốn chuyên khảo chi tiết đầu tiên mô tả luật và chiến lược — «A Short Treatise on the Game of Back-Gammon» của Edmond Hoyle (1753, «Luận văn ngắn về trò chơi Backgammon») — được xuất bản, ghi lại các quy tắc cơ bản của Backgammon ngắn thời đó. Thật thú vị, vào thế kỷ XVIII, trò chơi này thậm chí còn phổ biến trong giới giáo sĩ, mặc dù nhà thờ đã lên án cờ bạc trong một thời gian dài.

Đến thế kỷ XIX, các quy tắc của Backgammon ngắn gần như đã có dạng hiện đại. Giữa thế kỷ, việc sử dụng thanh bar (thanh giữa bàn) cho quân bị đánh đã trở nên phổ biến, và chiến thắng trong một ván có thể có giá trị một, hai hoặc ba điểm: chiến thắng thông thường — khi người chơi loại bỏ tất cả quân của mình trước; gammon — chiến thắng gấp đôi nếu người thắng loại bỏ hết quân còn người thua không loại được quân nào; và backgammon — chiến thắng gấp ba khi người thắng loại bỏ hết quân, trong khi đối thủ chưa loại quân nào và vẫn còn ít nhất một quân trên thanh bar hoặc trong «nhà» của người thắng. Hệ thống tính điểm này đã trở thành nền tảng của luật Backgammon ngắn hiện đại.

Những thay đổi gần đây — xúc xắc nhân đôi và sự hồi sinh của niềm yêu thích

Đổi mới lớn nhất của thế kỷ XX là sự ra đời của xúc xắc nhân đôi. Vào những năm 1920, trong các câu lạc bộ chơi game ở New York, một loại Doubling Cube đặc biệt đã được phát minh, với các mặt được đánh dấu 2, 4, 8, 16, 32 và 64, cho phép người chơi tăng tiền cược trong quá trình chơi. Khối xúc xắc này khiến trò chơi trở nên phức tạp hơn khi bổ sung yếu tố đánh giá rủi ro: người chơi không chỉ cần di chuyển quân cờ khéo léo mà còn phải biết chọn đúng thời điểm đề nghị nhân đôi tiền cược dựa trên xác suất chiến thắng.

Với sự ra đời của xúc xắc nhân đôi, Backgammon đã trở thành một trò chơi trí tuệ và kịch tính ở một cấp độ mới, góp phần làm tăng sự phổ biến của nó trong giới thượng lưu. Trong thập niên 1960, niềm quan tâm đến trò chơi đạt đỉnh cao thực sự ở Hoa Kỳ và châu Âu. Một vai trò quan trọng trong sự phục hưng này thuộc về Hoàng tử Alexis Obolensky — hậu duệ của giới quý tộc Nga định cư tại Mỹ, được mệnh danh là «cha đẻ của Backgammon hiện đại». Năm 1963, ông thành lập Hiệp hội Backgammon Quốc tế, soạn thảo các quy tắc chính thức thống nhất và tổ chức những giải đấu lớn đầu tiên. Đến năm 1964, một giải đấu quốc tế quy tụ nhiều nhân vật nổi tiếng được tổ chức tại New York, và năm 1967, giải vô địch thế giới đầu tiên về Backgammon diễn ra tại Las Vegas.

Trò chơi nhanh chóng trở nên thịnh hành: Backgammon được chơi trong các câu lạc bộ tư nhân, trường đại học và tại các buổi tiệc xã hội. Các giải đấu được tài trợ bởi các tập đoàn lớn, xuất hiện những nhà vô địch nổi tiếng và tác giả của các cuốn sách chiến lược, giúp củng cố vị thế của Backgammon như một hình thức giải trí trí tuệ và sang trọng.

Đến cuối thế kỷ XX, Backgammon vẫn duy trì được sức phổ biến ở nhiều quốc gia. Ở một số nước khu vực Đông Địa Trung Hải, Backgammon vẫn được coi là trò chơi dân tộc: tại Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ, Liban, Síp và Israel, nó đã ăn sâu vào văn hóa dân gian. Tại Vương quốc Anh và Hoa Kỳ, các liên đoàn Backgammon quốc gia được thành lập, thường xuyên tổ chức các giải vô địch và liên đoàn.

Từ đầu thập niên 1990, Backgammon bước vào kỷ nguyên kỹ thuật số: phần mềm chơi với máy tính và phân tích ván đấu được phát triển, và với sự phát triển của internet, người chơi có thể thi đấu trực tuyến với đối thủ từ khắp nơi trên thế giới. Nhờ đó, trò chơi có nguồn gốc từ thời cổ đại này đã thích ứng với thời đại và công nghệ mới mà vẫn giữ được sức hấp dẫn trí tuệ vốn có.

Những sự thật thú vị về Backgammon

• Những ván chơi hoàng gia và quà tặng ngoại giao. Backgammon từ lâu được coi là trò chơi của giới quý tộc và thường là một phần trong các món quà ngoại giao. Vào những năm 1740, Quốc vương Ottoman Mahmud I (محمود) đã tặng cho Vua Louis XV của Pháp (Louis XV) một bộ Backgammon sang trọng làm từ gỗ khảm xà cừ — biểu tượng của sự tinh tế và trí tuệ. Những bàn cờ như vậy, được trang trí bằng vàng, ngà voi hoặc mai rùa, thường được cất giữ trong các bộ sưu tập hoàng gia như một biểu tượng của địa vị cao quý. Các bộ Backgammon thế kỷ XVIII ngày nay được định giá hàng chục nghìn đô la tại các phiên đấu giá, đặc biệt nếu từng thuộc sở hữu của các nhân vật lịch sử nổi tiếng.
• Các lệnh cấm và sự khéo léo của người chơi. Trong suốt lịch sử lâu dài, Backgammon nhiều lần bị cấm vì có liên quan đến cờ bạc. Năm 1254, Vua Louis IX của Pháp cấm trò chơi trong triều đình, còn ở Anh, năm 1526, Hồng y Thomas Wolsey (Thomas Wolsey) gọi Backgammon là «phát minh của quỷ» và ra lệnh đốt tất cả các bàn cờ. Tuy nhiên, những người thợ khéo léo đã tìm ra giải pháp: vào thế kỷ XVI ở Anh, họ bắt đầu chế tạo các bàn Backgammon gấp được dưới dạng cuốn sách. Bên ngoài, nó trông như một cuốn sách trên giá, nhưng bên trong lại chứa bàn chơi, quân cờ và xúc xắc. Điều này giúp giới quý tộc có thể chơi bí mật — mở «cuốn sách» ra để chơi và đóng lại nhanh chóng khi có nguy cơ bị kiểm tra. Ngày nay, những bộ Backgammon như vậy được đánh giá cao như những món đồ cổ hiếm.
• Backgammon trong nghệ thuật và văn hóa đại chúng. Nhờ sự phổ biến của mình, Backgammon đã xuất hiện nhiều lần trong hội họa và văn học. Chẳng hạn, họa sĩ người Hà Lan Jan Steen (1626–1679) đã vẽ những người nông dân đang chơi Backgammon trong bức tranh «The Game of Tric-Trac», khắc họa sự căng thẳng của khoảnh khắc. Trong Bảo tàng Hermitage có một bức khác của Steen, mô tả một người chơi lật ngược bàn cờ — có lẽ do tức giận vì thua. Sau này, Backgammon cũng xuất hiện trong điện ảnh: trong bộ phim James Bond «Octopussy» (1983), nhân vật chính chơi Backgammon với xúc xắc, nhấn mạnh bầu không khí mạo hiểm và đối đầu tâm lý. Trong văn học và thơ ca phương Đông, trò chơi này thường tượng trưng cho sự biến đổi của số phận và trí tuệ trong việc chấp nhận sự ngẫu nhiên.
• Kỷ lục và thành tựu. Ngày nay, các giải đấu Backgammon quốc tế được tổ chức thường xuyên, quy tụ những người chơi giỏi nhất thế giới. Từ những năm 1970, giải vô địch thế giới Backgammon được tổ chức hàng năm — ban đầu ở Las Vegas, sau đó ở Monte Carlo — thu hút các chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới. Một số kỷ lục còn liên quan đến độ dài của các trận đấu: năm 2018 tại Azerbaijan, Rustam Bilalov (Rustam Bilalov) đã lập kỷ lục Guinness cho cuộc marathon Backgammon dài nhất, kéo dài 25 giờ 41 phút. Một thống kê thú vị khác — số lượt xúc xắc tối thiểu cần thiết để kết thúc một ván là 16, một kịch bản lý thuyết được các nhà toán học tính toán.

Qua nhiều thế kỷ, Backgammon đã trở thành một phần không thể thiếu trong di sản văn hóa của nhiều dân tộc. Sinh ra ở Ba Tư cổ đại, trò chơi này đã vượt qua những lệnh cấm và thời kỳ phục hưng, chinh phục cả phương Đông và phương Tây, và vẫn giữ được sức hấp dẫn cho đến ngày nay. Lịch sử của Backgammon là lịch sử của giải trí nhân loại, nơi tinh thần cạnh tranh và sự suy ngẫm hòa quyện — từ những học giả cung đình đến các quán rượu trung cổ và những phòng khách thanh lịch của thế kỷ XX. Ngày nay, Backgammon tiếp tục gắn kết mọi thế hệ và nền văn hóa, mang đến sự kết hợp hiếm có giữa may mắn và tính toán. Khi hiểu được chặng đường mà trò chơi này đã đi qua, ta càng trân trọng giá trị đặc biệt của nó — vừa là hiện tượng văn hóa, vừa là bài tập cho trí tuệ.

Sau khi tìm hiểu lịch sử phong phú của Backgammon, chắc hẳn bạn sẽ muốn thử sức mình trên bàn cờ. Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu các quy tắc của trò chơi huyền thoại này — từ Backgammon ngắn (phiên bản hiện đại) đến Backgammon dài phương Đông — và chia sẻ những lời khuyên thực tế. Hãy đắm mình vào bầu không khí trí tuệ và phấn khích mà Backgammon mang lại, để khám phá thế giới của những trận đấu logic và truyền thống cổ xưa.

Backgammon — là một trò chơi trên bàn dành cho hai người chơi, được chơi trên một bàn đặc biệt với 30 quân cờ — 15 quân trắng và 15 quân đen — cùng hai con xúc xắc. Bàn chơi có 24 điểm (tam giác hẹp) được chia thành hai nửa bởi một thanh ngăn ở giữa. Mỗi người chơi di chuyển các quân cờ của mình theo kết quả tung xúc xắc, với mục tiêu đưa toàn bộ quân cờ di chuyển quanh bàn và loại bỏ chúng trước đối thủ. Một ván Backgammon thường kéo dài từ 5 đến 30 phút — tùy thuộc vào kết quả xúc xắc và trình độ của người chơi; chỉ cần hai người và một bộ dụng cụ tiêu chuẩn là có thể chơi được.

Xét về mặt cơ chế, Backgammon là một cuộc đua mang tính cạnh tranh có yếu tố may rủi. Mỗi người chơi tung hai con xúc xắc và di chuyển các quân cờ của mình trên bàn, quyết định quân nào và di chuyển bao nhiêu điểm. Mỗi lượt tung xúc xắc tạo ra một tình huống mới, và thành công phụ thuộc cả vào may mắn lẫn kỹ năng — khả năng tận dụng tốt nhất các kết hợp đã tung ra. Trò chơi hấp dẫn vì đòi hỏi sự cân bằng liên tục giữa rủi ro và an toàn: người chơi có thể chọn lối chơi cẩn thận, tránh để quân cờ đơn lẻ dễ bị đánh, hoặc táo bạo hơn, tin vào vận may và bày bẫy cho đối thủ.

Backgammon được đánh giá cao vì giúp phát triển tư duy logic và khả năng kết hợp, kỹ năng dự đoán các bước đi và đưa ra quyết định trong điều kiện không chắc chắn. Ngoài ra, trò chơi còn có khía cạnh thẩm mỹ: những bàn chơi bằng gỗ đẹp mắt hoặc được khảm tinh xảo, tiếng xúc xắc lăn, nghi thức tung xúc xắc — tất cả tạo nên niềm vui đặc biệt khi chơi. Không có gì lạ khi Backgammon đã được yêu thích suốt nhiều thế kỷ như một trò chơi giao lưu bạn bè và thư giãn trí tuệ.

Luật chơi Backgammon: cách chơi

Trước khi bắt đầu, hãy cùng tìm hiểu các yếu tố cơ bản của trò chơi. Bàn Backgammon gồm 24 điểm (tam giác) — 12 ở mỗi bên. Các điểm này được chia thành bốn khu vực, mỗi khu vực gồm sáu điểm: hai khu «nhà» (mỗi người chơi một khu) và hai khu bên ngoài. Ở giữa bàn là thanh ngăn — nơi đặt các quân bị «đánh» trong Backgammon ngắn. Mỗi người chơi có 15 quân cờ cùng màu, và việc di chuyển được xác định bằng hai con xúc xắc có số từ 1 đến 6. Dưới đây là luật cho hai biến thể chính của trò chơi — Backgammon ngắn (backgammon hiện đại) và Backgammon dài.

Backgammon ngắn

• Bố cục ban đầu. Trong Backgammon ngắn, các quân cờ của mỗi người chơi được sắp xếp theo một mẫu cố định: 2 quân ở điểm 24 (xa nhất so với «nhà» của đối thủ), 5 quân ở điểm 13, 3 quân ở điểm 8 và 5 quân ở điểm 6. Như vậy, các quân cờ được phân bố giữa nửa nhà và nửa ngoài của bàn. Hai người chơi ngồi đối diện nhau, mỗi người có khu nhà của mình ở phía trước (các điểm 1–6 cho quân trắng và phản chiếu cho quân đen). Các lượt di chuyển diễn ra theo hướng ngược nhau: quân trắng đi ngược chiều kim đồng hồ, còn quân đen — theo chiều kim đồng hồ. Mục tiêu là di chuyển toàn bộ quân cờ quanh bàn và loại bỏ chúng trước đối thủ.
• Thứ tự lượt chơi. Ở đầu ván, mỗi người chơi tung một con xúc xắc. Người có số cao hơn bắt đầu ván chơi và sử dụng cả hai giá trị này cho lượt đầu tiên. Nếu cả hai người tung ra cùng một số, họ tung lại cho đến khi có kết quả khác nhau. Sau đó, mỗi người lần lượt tung hai con xúc xắc trong lượt của mình và di chuyển quân cờ theo các giá trị đã ra.
• Di chuyển quân cờ. Các con số trên hai xúc xắc cho biết một hoặc hai quân có thể di chuyển bao nhiêu điểm. Mỗi con số được dùng như một lượt di chuyển riêng biệt. Ví dụ, nếu ra 5 và 3, người chơi có thể di chuyển một quân 5 điểm và một quân khác 3 điểm, hoặc di chuyển một quân tổng cộng 8 điểm, miễn là điểm trung gian trống. Quân chỉ được di chuyển về phía trước — hướng về «nhà» của mình, tức là về phía các điểm có số nhỏ hơn. Không được đặt quân vào điểm có hai hoặc nhiều quân của đối thủ. Nếu một điểm chỉ có một quân đối thủ (blot), có thể «đánh» nó — quân đó bị loại khỏi bàn và đặt lên thanh ngăn, từ đó phải quay lại trò chơi sau.
• Gấp đôi. Nếu hai con xúc xắc ra cùng một số (ví dụ 6–6 hoặc 3–3), người chơi được phép sử dụng mỗi giá trị hai lần, tức là thực hiện bốn lượt di chuyển thay vì hai. Ví dụ, với kết quả 6–6, người chơi có thể di chuyển một hoặc nhiều quân 6 điểm bốn lần. Kết quả này được coi là may mắn vì cho phép tiến nhanh và có thể thay đổi tình thế trên bàn có lợi cho người chơi.
• Bắt buộc di chuyển. Người chơi phải sử dụng cả hai giá trị xúc xắc (hoặc cả bốn nếu là gấp đôi), nếu luật cho phép. Nếu chỉ có thể thực hiện một lượt, phải dùng giá trị lớn hơn. Nếu không thể di chuyển (ví dụ, tất cả các đường đều bị chặn bởi quân của đối thủ), người chơi mất lượt. Tình huống này có thể xảy ra khi tất cả quân của bạn ở trên thanh ngăn và các điểm nhập bị chiếm bởi hai hoặc nhiều quân đối thủ.
• Đánh và thanh ngăn. Trong Backgammon ngắn, có thể «đánh» quân của đối thủ: nếu quân của bạn dừng ở điểm có một quân đối thủ duy nhất, quân đó bị loại và đặt lên thanh ngăn — phần giữa của bàn. Quân bị đánh tạm thời bị loại khỏi trò chơi. Trước khi thực hiện các lượt khác, người chơi phải đưa tất cả quân trên thanh ngăn trở lại bàn. Việc đưa quân trở lại phụ thuộc vào kết quả xúc xắc: ví dụ, nếu ra 4 và 6, quân có thể được nhập vào điểm 4 hoặc 6 trong khu nhà của đối thủ, nếu các điểm đó không bị chiếm bởi hai hoặc nhiều quân đối thủ. Nếu tất cả các điểm khả thi đều bị chiếm, lượt bị bỏ qua. Sau khi tất cả quân bị đánh được đưa trở lại, các giá trị xúc xắc còn lại được sử dụng như bình thường.

Backgammon dài

• Bố trí ban đầu và hướng di chuyển. Trong Backgammon dài (biến thể phương Đông), tất cả 15 quân cờ của mỗi người chơi đều bắt đầu từ cùng một điểm — «đầu». Đầu của quân trắng nằm ở điểm ngoài cùng bên phải của khu nhà của quân đen, trong khi đầu của quân đen nằm đối xứng ở điểm ngoài cùng bên phải của khu nhà quân trắng. Nói cách khác, hai đầu nằm ở hai góc đối diện trên cùng một đường chéo của bàn cờ. Người chơi di chuyển quân của mình theo cùng một hướng — ngược chiều kim đồng hồ (theo góc nhìn của quân trắng). Khác với Backgammon ngắn, đường đi của quân trắng và quân đen không đối đầu nhau: chúng như thể đang đuổi nhau quanh bàn cờ. Quân trắng di chuyển từ đầu của mình qua khu nhà của quân đen, sau đó qua khu ngoài của đen, tiếp đến khu ngoài của trắng và kết thúc tại khu nhà của mình; quân đen di chuyển tương tự — từ đầu của mình ở khu nhà trắng đến khu nhà của mình.
• Thứ tự lượt chơi. Thứ tự lượt đầu tiên trong Backgammon dài được xác định giống như trong Backgammon ngắn: mỗi người chơi tung một xúc xắc, và người nào có số cao hơn sẽ bắt đầu trò chơi, sử dụng tổng của hai con xúc xắc cho lượt đầu tiên. Nếu cả hai tung ra cùng một số, xúc xắc sẽ được tung lại cho đến khi có sự khác biệt. Sau khi xác định người đi trước, lượt chơi sẽ lần lượt xen kẽ: mỗi lượt bắt đầu bằng việc tung hai con xúc xắc. Các con số trên xúc xắc xác định số điểm mà người chơi có thể di chuyển quân của mình. Người chơi phải sử dụng cả hai số nếu điều đó được phép theo luật; nếu ra số đôi (cùng số trên hai con xúc xắc), mỗi số được dùng hai lần, tổng cộng bốn lượt di chuyển. Lượt chơi tiếp tục cho đến khi tất cả các nước đi hợp lệ theo kết quả xúc xắc được thực hiện xong.
• Di chuyển và quy tắc tung xúc xắc. Việc di chuyển quân cờ tuân theo những nguyên tắc cơ bản giống nhau: quân cờ xuất phát từ đầu và đi số điểm tương ứng với kết quả xúc xắc, với điều kiện điểm đến không bị chiếm bởi quân đối phương. Trong Backgammon dài, không được phép đặt quân vào điểm đã bị chiếm bởi quân đối phương — không có việc «đánh» quân, và điểm đó thuộc về quân đầu tiên đứng trên đó. Do đó, trong biến thể này không có «thanh chắn» hoặc quân bị đánh ra ngoài. Các quy tắc khác khi tung xúc xắc giống như trong Backgammon ngắn: mỗi số trên hai con xúc xắc cho một nước đi riêng (hoặc có thể kết hợp nếu tất cả các điểm trung gian đều trống); khi ra số đôi, người chơi được bốn lượt di chuyển với số đó. Người chơi phải thực hiện tất cả các nước đi hợp lệ. Có một giới hạn quan trọng: mỗi lượt chỉ được phép di chuyển một quân từ đầu. Ngoại lệ là lượt đầu tiên của ván: nếu ra đôi 6–6, 4–4 hoặc 3–3, theo luật cổ điển có thể di chuyển hai quân cùng lúc («ra 2 quân»). Trong các trường hợp khác, chỉ được phép ra một quân từ đầu mỗi lượt. Quy tắc này làm cho phần mở đầu chiến lược hơn: không thể di chuyển toàn bộ quân ngay lập tức, và tiến trình cần có kế hoạch.
• Chặn và giới hạn. Trong Backgammon dài, dù không thể đánh quân của đối thủ, việc chặn đường đi của họ vẫn là phần quan trọng của chiến thuật. Hai hoặc nhiều quân trên cùng một điểm sẽ làm điểm đó bị khóa đối với đối thủ. Người chơi tạo các «prime» — chuỗi các điểm liên tiếp bị chiếm — để làm chậm bước tiến của đối phương. Ví dụ, nếu chặn 4–5 điểm liên tiếp, có thể giữ chân đối thủ đáng kể. Tuy nhiên, luật của Backgammon dài cấm «chặn hoàn toàn»: không được phép tạo một chuỗi sáu điểm liên tiếp bị khóa mà tất cả quân đối thủ đều bị kẹt phía sau. Ít nhất một quân của đối thủ phải có cơ hội đi qua. Nếu chuỗi sáu điểm chặn hoàn toàn mọi quân của đối phương, nước đi đó bị xem là không hợp lệ. Trên thực tế, chặn sáu điểm chỉ hợp lệ nếu ít nhất một quân của đối thủ đã vượt qua. Ngoài ra, việc chặn vẫn là chiến thuật then chốt: không có đánh quân, chiến thắng đạt được nhờ di chuyển khéo léo và tạo vật cản thông minh.
• Loại bỏ quân cờ. Khi cả 15 quân cờ của bạn đã di chuyển hết vòng và vào khu nhà của bạn (6 điểm cuối cùng), bạn bắt đầu loại bỏ chúng khỏi bàn, giống như trong Backgammon ngắn. Quy tắc loại bỏ tương tự: số trên xúc xắc cho phép loại bỏ quân ở điểm tương ứng; nếu không có quân ở điểm đó, bạn có thể di chuyển trong khu nhà hoặc loại bỏ quân ở điểm xa hơn. Vì trong Backgammon dài không có việc đánh quân, quá trình loại bỏ diễn ra đơn giản hơn: mục tiêu của mỗi người chơi là loại bỏ toàn bộ quân của mình càng nhanh càng tốt.
• Tính điểm và chiến thắng. Trong Backgammon dài, thường chơi một điểm cho mỗi ván. Người thắng là người đầu tiên loại bỏ tất cả quân của mình khỏi bàn. Nếu người thắng loại bỏ hết quân trong khi đối thủ còn ít nhất một quân, đó là chiến thắng bình thường — một điểm. Nếu đối thủ không còn quân nào, chiến thắng được tính gấp đôi. Trong các trận chính thức, trò chơi diễn ra cho đến khi đạt số điểm được quy định trước. Con súc sắc nhân đôi hầu như không được sử dụng trong Backgammon dài, chỉ xuất hiện trong các ván luyện tập hoặc ván cá cược.

Người mới thường được khuyên nên bắt đầu với Backgammon ngắn, vì khả năng «đánh» quân giúp trò chơi trở nên năng động và hấp dẫn hơn. Backgammon dài được đánh giá cao nhờ tính chiến lược thuần túy: thành công phụ thuộc gần như hoàn toàn vào chiến thuật, và yếu tố may mắn chỉ xuất hiện trong các lần tung xúc xắc, do đó rủi ro thua vì may rủi là tối thiểu. Khi nắm vững cả hai biến thể, bạn sẽ hiểu rõ hơn mọi tinh tế của trò chơi cuốn hút này.

Lời khuyên cho người mới chơi Backgammon

Backgammon — là trò chơi mà kỹ năng đến từ kinh nghiệm. Để tiến bộ nhanh hơn, điều quan trọng là hiểu các nguyên tắc chiến thuật cơ bản và tránh những sai lầm thường gặp. Dưới đây là các lời khuyên được chia thành ba nhóm: phương pháp chiến thuật chung, sai lầm của người mới và ý tưởng cho chiến lược nâng cao hơn. Những gợi ý này hữu ích cho cả Backgammon ngắn và dài (với điều chỉnh phù hợp theo luật).

Phương pháp chiến thuật

• Xây «nhà» và neo quân. Cố gắng sớm chiếm các điểm trong khu nhà của bạn — đặc biệt là điểm thứ 5, được gọi là «điểm vàng». Các điểm đã chiếm trong nhà làm khó cho quân bị đánh của đối thủ quay lại trong Backgammon ngắn và giúp bạn dễ dàng loại bỏ quân của mình ở giai đoạn cuối. Ngoài ra, nên tạo một «neo» — điểm trong khu vực của đối thủ nơi có hai quân của bạn đứng. Neo (đặc biệt ở điểm thứ 20 hoặc 21 của đối thủ) đóng vai trò là căn cứ: làm chậm tiến độ của họ và cung cấp nơi trú ẩn cho quân của bạn. Trong Backgammon dài, việc sớm đẩy quân lên và chiếm vài điểm phía trước là quan trọng để không bị kẹt ở đầu.
• Không để quân lẻ loi nếu không cần thiết. Quân đơn lẻ (blot) rất dễ bị tổn thương: trong Backgammon ngắn có thể bị đánh, còn trong Backgammon dài có thể bị chặn. Hãy di chuyển quân theo cặp để bảo vệ lẫn nhau. Trước khi đi, hãy cân nhắc: liệu có quân nào sẽ bị bỏ lại một mình trên điểm trống không? Nếu có — hãy quyết định liệu có nên mạo hiểm hay chơi an toàn hơn. Tuy nhiên, quá thận trọng cũng có thể gây bất lợi: đôi khi đáng mạo hiểm để chiếm điểm quan trọng hoặc làm chậm đối thủ. Cần cân bằng giữa an toàn và táo bạo.
• Tập trung xây dựng hàng chặn (prime). Một chuỗi nhiều quân liên tiếp trên các điểm sẽ tạo rào cản mạnh với đối thủ. Hàng chặn lý tưởng gồm sáu điểm liền nhau, nhưng chỉ cần bốn hoặc năm điểm cũng mang lại lợi thế lớn. Cố gắng xây hàng chặn ở khu ngoài của bạn để làm chậm đối thủ, hoặc trong khu nhà để dễ dàng loại bỏ quân ở giai đoạn cuối. Trong Backgammon dài, không được chặn hoàn toàn tất cả quân của đối thủ: ít nhất một quân phải có thể đi qua. Trong Backgammon ngắn, điều này về lý thuyết có thể nhưng khó thực hiện. Dù sao, nguyên tắc vẫn vậy: tốt hơn nên khóa chắc một điểm hơn là cố đánh thêm một quân, nhất là khi đối thủ có quân trên thanh chắn.
• Chú ý cách phân bố quân trên bàn. Tránh dồn quá nhiều quân vào một điểm — gọi là «cột». Ví dụ, năm quân trên một tam giác thường là quá nhiều: bạn nên dùng tài nguyên đó để kiểm soát các vị trí khác. Ngược lại, đừng để quá nhiều quân lẻ (blot), vì dễ gặp rủi ro. Hãy chơi linh hoạt: phân bố quân sao cho mọi lần tung xúc xắc đều tạo được nước đi có lợi và củng cố vị trí của bạn.
• Xem xét giai đoạn của ván chơi. Ở đầu ván, hãy di chuyển quân khỏi đầu và chiếm các điểm quan trọng; ở giữa, củng cố vị trí và quyết định xem nên chơi nhanh hay làm chậm đối thủ; ở cuối, hãy hành động cẩn trọng hoặc mạo hiểm tùy tình huống — loại bỏ quân cẩn thận nếu bạn đang dẫn và cố gắng làm khó đối thủ nếu đang thua.

Lỗi thường gặp của người mới chơi

• Chơi mà không có kế hoạch. Người mới thường chơi «theo tình huống» mà không có chiến lược tổng thể. Ví dụ, khi thấy cơ hội đánh quân của đối thủ, họ làm ngay mà không nghĩ đến vị trí quân của mình. Hoặc họ đẩy tất cả quân về phía trước mà không bảo vệ phía sau. Hãy đánh giá vị trí sau mỗi lần tung xúc xắc: điều gì mang lại lợi ích lớn hơn — tấn công hay củng cố vị trí? Đôi khi tốt hơn là củng cố nhà hoặc di chuyển những quân còn tụt lại hơn là mạo hiểm vì một cú đánh duy nhất.
• Chơi quá thụ động («chơi trong nhà»). Một cực đoan khác — chơi quá an toàn. Người mới đôi khi sợ để lại quân lẻ và do đó bỏ lỡ lượt bằng những nước đi vô ích. Ví dụ, họ liên tục di chuyển quân trong nhà thay vì tiến lên. Điều này dẫn đến mất nhịp và mất thế chủ động. Đừng ngại mạo hiểm một chút, đặc biệt là ở đầu ván, khi quân bị đánh vẫn có thể trở lại. Trong Backgammon, nhịp độ rất quan trọng — tốt hơn là tiến lên với chút rủi ro còn hơn đứng yên và để đối thủ chiếm các điểm quan trọng.
• Bỏ qua điểm số và việc nhân đôi (trong Backgammon ngắn). Trong các trận đấu tính điểm, người mới thường quên chiến lược nhân đôi. Không biết cách sử dụng hoặc chấp nhận nhân đôi là một sai lầm khiến bỏ lỡ cơ hội. Hãy nhớ: nếu bạn đang dẫn trước rõ ràng, hãy mạnh dạn đề nghị nhân đôi — nếu không, bạn có thể chỉ thắng 1 điểm trong khi có thể được 2. Ngược lại, nếu bạn đang thua nặng — hãy bỏ qua khi đối thủ nhân đôi để tiết kiệm điểm cho ván tiếp theo.
• Tính toán xác suất sai. Trong Backgammon, nhiều thứ phụ thuộc vào khả năng các con số xuất hiện trên xúc xắc. Lỗi phổ biến — không đánh giá rủi ro khi để quân lẻ. Ví dụ, người mới có thể để quân mở cách đối thủ 6 điểm và nghĩ «có lẽ anh ta không trúng». Nhưng khả năng đó khá cao — khoảng 17%. Hoặc ngược lại, sợ hãi những cú đúp hiếm mà đối thủ cần để thắng, dù xác suất cũng chỉ khoảng 17%. Hãy dần dần học các xác suất cơ bản trong Backgammon — những kết quả nào dễ xảy ra nhất, và khả năng thành công của mỗi nước đi. Điều đó giúp bạn ra quyết định: đôi khi có thể để một quân lẻ nếu khả năng bị đánh chỉ 8%, trong khi lợi ích của nước đi đó lớn.
• Chuyển sang cuộc đua quá sớm. Trong Backgammon ngắn có hai phong cách chính — chơi đối kháng (cố gắng đánh và chặn đối thủ) và chơi đua (khi cả hai cố gắng đưa quân về nhà tránh rủi ro). Lỗi phổ biến — chuyển sang đua quá sớm khi đối thủ vẫn có vị trí mạnh. Ví dụ, người mới có thể cố bỏ chạy với tất cả quân, dù đối thủ đã dựng khối chặn phía trước — và cuối cùng bị bắt và đánh. Hoặc ngược lại, ở lại quá lâu trong thế giao chiến khi lẽ ra nên rút (nếu đang dẫn trước về khoảng cách). Ở đây, việc đếm pip rất hữu ích — tổng số điểm mà mỗi quân cần di chuyển để về đích. Hãy học cách ước lượng ai có quãng đường ngắn hơn. Nếu bạn đang dẫn trước nhiều — hãy tránh va chạm và đưa quân về nhà. Nếu bạn đang thua xa — hãy gây khó cho đối thủ, vì nếu không có cú may mắn thì bạn sẽ không thể thắng.

Chiến lược nâng cao

• Quản lý rủi ro và lên kế hoạch nước đi. Người chơi kinh nghiệm tính toán hậu quả của hành động, đánh giá những kết quả có thể xảy ra của đối thủ và dự đoán vị trí sẽ thay đổi ra sao sau đó. Họ cân nhắc nơi quân lẻ được đặt, các điểm mở và nước đi mà đối thủ có thể dùng. Họ suy nghĩ như người chơi cờ vua: không chỉ nước đi tiếp theo mà còn các phản ứng có thể của đối thủ.
• Nguyên tắc «an toàn hay mạo hiểm». Trong mỗi vị trí đều có nước đi tấn công và nước đi an toàn: nước tấn công có thể để lại quân lẻ, cố gắng đánh quân đối thủ hoặc làm tình huống căng thẳng hơn; nước an toàn — củng cố nhà, đóng các điểm và giảm rủi ro. Kỹ năng là biết khi nào nên áp dụng phong cách nào: nếu đang thua, hãy chơi táo bạo hơn để tạo cơ hội lật ngược thế cờ; nếu đang dẫn — hãy chơi chắc chắn, không mở cơ hội cho đối thủ. Cấu trúc bàn luôn quan trọng: đôi khi ngay cả người dẫn trước cũng nên chấp nhận trao đổi để thắng nhanh hơn, còn người thua — nên chờ đợi sai lầm của đối phương.
• Quản lý điểm trong trận. Trong trận đấu (ví dụ tới 5 hoặc 7 điểm), chiến thuật thay đổi tùy theo điểm số hiện tại — đây được gọi là chiến lược trận. Ví dụ, nếu bạn chỉ cần 1 điểm để thắng, còn đối thủ cần 3, bạn nên thận trọng hơn khi đề nghị nhân đôi vì thua cũng không ảnh hưởng nhiều; trong trường hợp này, quy tắc Crawford được áp dụng, giới hạn việc nhân đôi trong ván nhất định. Hiểu các nguyên tắc chiến lược trận rất hữu ích trong giải đấu, dù việc nghiên cứu chi tiết vượt ngoài phạm vi cơ bản.
• Kết thúc kỹ thuật và rút quân. Khi rút quân, người chơi kinh nghiệm chú ý đến nhiều chi tiết. Ví dụ, «quy tắc 25%»: ngay cả khi đang thua, nếu bạn có khoảng 1/4 cơ hội thắng nếu đối thủ mắc lỗi, hãy tiếp tục chơi. Cũng nên giữ quân ở những điểm xa trong nhà càng lâu càng tốt nếu đối thủ vẫn có thể chặn, để tăng khả năng có được backgammon bất ngờ. Trong Backgammon dài, điều quan trọng nhất — đừng ở quá lâu tại đầu, nếu không đối thủ sẽ kịp dựng khối và giảm đáng kể cơ hội thắng của bạn.

Lời khuyên chính — hãy chơi và phân tích. Sau mỗi ván, hãy xem lại các nước đi của bạn: bạn sai ở đâu, nước nào hiệu quả hơn. Việc luyện tập và quan sát kỹ cách chơi của đối thủ sẽ giúp bạn cải thiện kỹ năng dần dần. Backgammon — trò chơi có thể học trong vài phút, nhưng có thể rèn luyện cả đời, tận hưởng niềm vui trong từng bước tiến bộ.

Backgammon — trò chơi hấp dẫn kết hợp giữa may mắn và chiến lược, sự đơn giản và chiều sâu. Khi bạn học luật và nắm được những kỹ thuật đầu tiên, bạn sẽ khám phá thế giới giải trí trí tuệ đã được thử thách qua thời gian. Đừng lo nếu may mắn ban đầu không đứng về phía bạn — mỗi ván chơi sẽ dạy bạn điều gì đó mới: kiên nhẫn, tính toán, khả năng chấp nhận thất bại và niềm vui chiến thắng. Trò chơi này đặc biệt ở chỗ luôn có chỗ để tiến bộ: từ người chơi giải trí tại nhà đến bậc thầy giải đấu.

Khi thử sức trên bàn cờ, bạn sẽ cảm nhận được sức hút của Backgammon: bạn sẽ muốn đấu lại, thử kỹ thuật mới hoặc kiểm tra chiến lược vừa học được. Và quan trọng nhất — trò chơi gắn kết con người. Một ván Backgammon bên tách trà có thể kết nối những người thuộc các thế hệ và văn hóa khác nhau, bởi ngôn ngữ của xúc xắc và quân cờ đều dễ hiểu mà không cần lời nói. Sự đối đầu trí tuệ, những câu đùa vui, cảm xúc bùng nổ khi tung được nước đẹp — tất cả tạo nên không khí đặc trưng của trò chơi Backgammon.

Chúng tôi hy vọng rằng những quy tắc và lời khuyên này sẽ giúp bạn chơi Backgammon tự tin hơn và phát triển kỹ năng của mình. Ngay cả một chút kinh nghiệm cũng giúp bạn hiểu chiến lược tốt hơn, tính toán nước đi và tận hưởng quá trình chơi. Hãy cố gắng áp dụng những nguyên tắc đã học, quan sát đối thủ và dần phát triển phong cách riêng — khi đó trò chơi sẽ vừa thú vị vừa bổ ích. Sẵn sàng thử sức chưa? Hãy chơi Backgammon trực tuyến ngay bây giờ — miễn phí và không cần đăng ký!