Solitaire online, falas

Solitaire është një nga lojërat me letra më të njohura për një lojtar të vetëm, që kombinon rregulla të thjeshta me një strukturë logjike të thellë. Gjatë shekujve të ekzistencës së saj, loja ka kaluar nga një zbavitje aristokratike në një argëtim digjital, duke u bërë pjesë e kulturës së përditshme në shumë vende. Ndryshe nga shumica e lojërave me letra, Solitaire është e menduar për lojë individuale, ku janë të rëndësishme vëmendja, qëndrueshmëria dhe aftësia për të menduar disa hapa përpara. Popullariteti i saj lidhet kryesisht me universalitetin: mjafton një pako letrash për të pasur një aktivitet njëkohësisht të qetë dhe intelektualisht të pasur.

Një vend të veçantë në historinë e Solitaire e zë Klondike — një variant që me kalimin e kohës është bërë praktikisht sinonim i gjithë lojës. Pikërisht kjo version fitoi njohjen më të madhe falë kombinimit të suksesshëm të logjikës dhe rastësisë, si dhe përhapjes së gjerë në mjedisin digjital. Solitaire ka zënë një vend të qëndrueshëm në kulturë: nga sallonet viktoriane deri te aplikacionet standarde në sistemet operative. Ai perceptohet jo vetëm si një lojë, por si një formë pushimi të organizuar — një mënyrë për t’u shkëputur, për t’u përqendruar dhe për t’u distancuar nga zhurma e jashtme.

Historia e Solitaire

Origjina dhe vitet e hershme

Origjinat e sakta të Solitaire mbeten të paqarta, megjithatë studiuesit janë të një mendimi se lojërat me letra të bazuara në shtrirje — pararendës të Solitaire — u shfaqën në Evropë drejt fundit të shekullit XVIII. Vendi më i mundshëm i lindjes së Solitaire konsiderohet Evropa Veriore dhe Qendrore — në radhë të parë Skandinavia, Franca dhe Gjermania. Interesante është se në disa gjuhë janë ruajtur gjurmë të perceptimit mistik të hershëm të Solitaire. Kështu, në vendet skandinave loja mori emrin Kabale — i huazuar nga frëngjishtja Cabale, një fjalë e lidhur me sekrete, konspiracione dhe praktika enigmatike. Në një epokë kur Solitaire shpesh perceptohej si një formë falli, një emër i tillë dukej plotësisht i përshtatshëm. Në fakt, në fund të shekullit XVIII dhe fillim të shekullit XIX, Solitaire shihej jo vetëm si zbavitje, por edhe si një lloj parashikimi: besohej se, nëse shtrirja «dilte» (pra të gjitha letrat vendoseshin në rendin e duhur), dëshira e shprehur do të përmbushej.

Përmendjet e para të dokumentuara të Solitaire datojnë në vitet 1780: në antologjinë gjermane të lojërave Das neue Königliche L’Hombre-Spiel (1783) gjenden përshkrime të shtrirjeve të letrave me emrat Patience dhe Cabale. Sipas historianit të lojërave David Parlett, në një fazë të hershme ekzistonte një variant i Solitaire për dy pjesëmarrës — secili vendoste kombinimin e vet, duke u garuar në shpejtësi. Megjithatë, shumë më shpejt fitoi popullaritet varianti i vetëm, si një aktivitet më i qetë dhe më i përqendruar.

Përhapja në Evropë

Në fund të shekullit XVIII dhe fillim të shekullit XIX, Solitaire filloi të bëhej modë në oborre dhe në sallone. Në Francën e epokës së Louis XV, shtrirjet e letrave u bënë një argëtim i preferuar i aristokracisë. Pak më vonë, pasioni për Solitaire u përhap edhe në Angli: përdorimi i parë i fjalës Patience në gjuhën angleze është regjistruar në vitin 1801, dhe deri në vitet 1820 loja ishte tashmë e njohur mirë në shoqërinë britanike. Këtë e dëshmon, ndër të tjera, një letër e Harriet Leveson-Gower, konteshë e Granville, e datës 1822.

Përafërsisht në të njëjtën periudhë shfaqen edhe përmendjet e para letrare të Solitaire në Rusi. Që në vitin 1826 në Moskë u botua një libër me një titull domethënës: «Koleksion shtrirjesh letrash, të njohura me emrin solitaire të mëdhenj, i përkushtuar me zell për të gjithë njerëzit e zënë». Kjo dëshmon se loja ishte e njohur ndër aristokracinë ruse të paktën që nga fillimi i viteve 1820.

Gradualisht, Solitaire humbi karakterin ekskluzivisht fallxhor dhe u shndërrua në një lojë logjike, të qasshme për një rreth më të gjerë adhuruesish të letrave.

Epoka viktoriane dhe koleksionet e para

Periudha e vërtetë e lulëzimit të popullaritetit të Solitaire ndodhi në mes dhe gjysmën e dytë të shekullit XIX. Në këtë kohë, në Evropë dhe në SHBA u shfaqën shumë koleksione me përshkrime shtrirjesh letrash. Një nga botimet e para dhe më të rëndësishme që ndikoi në përhapjen e Solitaire ishte libri i aristokrates britanike Lady Adelaide Cadogan. «Illustrated Games of Patience» i saj u botua për herë të parë rreth vitit 1870 dhe përmbante 25 lloje Solitaire. Libri pati një sukses të madh dhe u ribotua disa herë — në Angli, emri Cadogan madje u bë një term i përgjithshëm për çdo koleksion solitaire-sh.

Pas Lady Cadogan pasuan edhe autorë të tjerë: amerikania Ednah Cheney botoi librin e saj për Solitaire pak pas viteve 1870, ndërsa në vitet 1890–1900 u shfaqën koleksione voluminoze nga britaniket Mary Elizabeth Whitmore Jones, E. D’Orse dhe të tjerë, që dokumentonin qindra shtrirje të ndryshme. Në Anglinë viktoriane, Solitaire u bë një hobi në modë, veçanërisht për zonjat — puzzle-i i qetë me letra i përshtatej mirë frymës së kohës.

Në këtë epokë u shfaqën variante të reja të Solitaire, dhe shumë shtrirje klasike morën emra që i referoheshin personazheve dhe ngjarjeve historike të njohura. Është e njohur, për shembull, legjenda që Napoleon Bonaparte, gjatë internimit të tij në ishullin Shën Elena, kalonte kohën duke luajtur Solitaire. Në nder të tij u quajtën shtrirje popullore si «Napoleon at St. Helena» dhe «Napoleon’s Square» — megjithëse ka pak dëshmi historike për këtë. Megjithatë, vetë fakti i shfaqjes së emrave të tillë tregon se çfarë vendi zinte Solitaire në jetën kulturore të shekullit XIX.

Lindja e Klondike

Në fund të shekullit XIX dhe fillim të shekullit XX në skenë doli varianti që më vonë do të bëhej Solitaire më i famshëm në botë — loja Klondike. Origjina e kësaj shtrirjeje është e mbuluar me një farë misteri. Emri qartazi i referohet rajonit Klondike në veriperëndim të Kanadasë, i bërë i famshëm nga ethet e arit të viteve 1896–1899. Sipas një versioni, pikërisht minatorët gjatë etheve të arit shpikën të shtronin Solitaire, duke kaluar netët e gjata polare në pritje të fatit. Tregohet se arkatuesit në miniera kishin gjithmonë një pako letrash me vete dhe, duke ruajtur arin e nxjerrë gjatë natës, shtronin Solitaire për të mos fjetur. Ky version i romantizuar u rrënjos fort në folklorin kulturor. Për shembull, shkrimtari Jack London, në një nga tregimet e tij për Veriun, përshkruan sesi arkatuesit e Klondike kalonin mbrëmjet duke luajtur Solitaire: «Shorty, i zhytur në dëshpërim të errët, shtronte një Solitaire». Megjithatë, nuk ka dëshmi të drejtpërdrejta dokumentare që lidhin lindjen e lojës me Klondike.

Studiuesit theksojnë vetëm se botimet e para të rregullave të kësaj shtrirjeje datojnë në fillim të shekullit XX. Kështu, në botimin «Hoyle’s Games» të vitit 1907 përmendet një lojë me emrin «Seven-Card Klondike» — në thelb, Klondike klasik i Solitaire, ku 7 kolonat vendosen me një numër gjithnjë e më të madh letrash. Interesant është se në të njëjtin libër të vitit 1907 përmendej edhe një variant tjetër, më i ndërlikuar, me emrin Klondike — në të vërtetë, loja që sot njihet si Canfield. Konfuzioni në emërtime vazhdoi disa vite, derisa më në fund terminologjia moderne u stabilizua.

Në rregullat amerikane të lojërave të vitit 1913 konceptet tashmë ishin të ndara qartë: Klondike — kjo është pikërisht Solitaire me shtrirje në shtatë kolona dhe lëvizje kartash në rend zbritës, ndërsa emri Canfield mbeti për një lojë tjetër të bazuar pikërisht në atë variant me bast. Nga erdhi emri Canfield? Edhe këtu ka një histori të veçantë: Richard Albert Canfield, pronar i njohur i një kazinoje në SHBA, thuhet se u ofroi klientëve një Solitaire me bast, ku për 50 dollarë mund të blije një pako letrash dhe të merrje 5 dollarë për çdo suitë të kompletuar — kjo lojë mori emrin Canfield.

Më vonë, në Angli, vetë Klondike quhej gabimisht Canfield, gjë që krijonte konfuzion. Por me kalimin e kohës, në të dy vendet terminologjia u stabilizua: Klondike — Solitaire klasik, i njohur si Solitaire në SHBA dhe Patience në Britani, dhe Canfield — një lojë tjetër, më e ndërlikuar.

Gjeografia e popullaritetit dhe evolucioni

Në gjysmën e parë të shekullit XX, Solitaire Klondike u përhap gjerësisht — si nëpërmjet koleksioneve të shtypura, ashtu edhe falë traditës së qëndrueshme gojore. Loja nuk kërkonte asgjë tjetër përveç një pakoje letrash, dhe prandaj u përhap gjithandej — nga Amerika e Veriut deri në Rusi. Në traditën ruse, Klondike mori emrin Solitaire «Kosynka» — sipas legjendës, për shkak të ngjashmërisë skematike të shtrirjes së letrave me siluetën trekëndore të një shalle. Ka gjasa që ky emër të jetë konsoliduar në përdorim në gjysmën e parë të shekullit XX, kur fjala origjinale ishte e pakuptueshme, ndërsa loja tashmë ishte e njohur nga literatura e përkthyer (ka madje mendime se tregimet e Jack London-it kanë luajtur një rol në njohjen e lexuesve rusishtfolës me Solitaire Klondike).

Rregullat e Klondike transmetoheshin brez pas brezi dhe pothuajse nuk ndryshonin: shtrirja e 28 letrave në 7 kolona, qëllimi — mbledhja e të gjitha suitave në rritje në 4 hapësira bazë, duke zhvendosur letrat në tavolinë në rend zbritës me alternim ngjyrash. Variacionet kishin të bënin vetëm me detaje — për shembull, nëse lejohej të kalohej disa herë nëpër pako, të shpërndaheshin nga një letër ose nga tri, e kështu me radhë. Kuriozisht, fillimisht mënyra klasike konsiderohej ajo me tri letra (që kërkonte më shumë durim dhe konsiderohej më e vështirë), por në disa rregulla të shekullit XX tashmë përfshihej edhe mënyra më e thjeshtë me një letër, që rritte gjasat e suksesit.

Gjithashtu, paraqitja dhe formati i lojës ndryshuan me kohën në aspektin artistik. Në setet viktoriane të Solitaire mund të gjendeshin pako të posaçme të vogëluara ose mbajtëse elegante për shtrirje, dhe në mes të shekullit XX madje u shfaq një tabelë e posaçme për Solitaire («Chastleton Patience Board», shpikur nga vetë Mary Elizabeth Whitmore Jones), që lejonte të luhej në këmbë ose gjatë udhëtimit. Megjithatë, popullarizimit masiv të Solitaire i kontribuoi thjeshtësia e tij — për shtrirje nuk nevojiteshin as aksesorë të veçantë, as përbërës të kushtueshëm. Miliona njerëz në vende të ndryshme luanin Solitaire Klondike — në shtëpi, në udhëtime, gjatë pushimeve — dhe me kalimin e kohës ai u bë pjesë e jetës së përditshme.

Epoka digjitale

Bumi i vërtetë botëror i popullaritetit të Solitaire Klondike ndodhi me ardhjen e kompjuterëve. Në vitet 1980, kur kompjuterët personalë dhe ndërfaqet grafike filluan të bëheshin të njohura, zhvilluesit i kushtuan vëmendje lojërave klasike me letra për t’i realizuar në ekran. Një nga programet e para të Solitaire në kompjuter ishte një version për Atari 8-bit (i publikuar në 1981) me emrin e thjeshtë «Solitaire», që zbatonte pikërisht Klondike. Në vitin 1984, entuziasti Michael A. Casteel lëshoi një version Klondike për kompjuterët Apple Macintosh. Loja shpërndahej me modelin shareware dhe përditësohej rregullisht.

Por momenti vendimtar ishte vendimi i kompanisë Microsoft për të përfshirë Solitaire në paketën standarde të Windows. Në vitin 1988, praktikanti i Microsoft-it Wes Cherry zhvilloi versionin elektronik të Klondike gjatë praktikës së tij — fillimisht si ushtrim dhe si një mjet për adaptimin e përdoruesve me përdorimin e miut. Në atë kohë, koncepti i drag-and-drop ishte ende një risi, dhe loja u tregua një stërvitje e shkëlqyer për këtë aftësi. Dizajni i përditësuar i letrave iu besua Susan Kare. Në vitin 1990, Solitaire me emrin «Solitaire» debutoi në sistemin operativ Windows 3.0 — dhe nga ai moment filloi marshimi triumfues i Klondike në mbarë planetin. Loja fitoi menjëherë popullaritet: sipas përfaqësuesve të Microsoft-it, pas disa vitesh ajo u bë aplikacioni më i përdorur i Windows — duke lënë pas edhe përpunuesit e tekstit.

Miliona punonjës zyrash në mbarë botën kalonin orë të tëra duke shtruar letra virtuale nën pretekstin e punës. Me kalimin e kohës, kjo madje shkaktoi shqetësime te drejtuesit: është i njohur rasti kur, në vitin 2006, kryetari i Bashkisë së New York-ut, Michael Bloomberg, pushoi nga puna një punonjës që e kapi duke luajtur Solitaire në kompjuterin e punës.

Fillimisht, ideja ishte e kundërt — të rritej efikasiteti, duke mësuar përdorimin e miut, por doli një paradoks i këndshëm. Megjithatë, popullariteti i Solitaire vetëm sa u rrit. Solitaire digjital u përfshi në të gjitha versionet pasuese të Windows (3.1, 95, 98, 2000 e më tej) dhe u bë praktikisht karta e vizitës së sistemit operativ. Kur në vitin 2012 Microsoft provoi të hiqte Solitaire-in e integruar nga Windows 8, kjo shkaktoi një valë të madhe pakënaqësie te përdoruesit, saqë loja u rikthye shpejt. Në vitin 2015, duke festuar 25-vjetorin e krijimit të tij, Microsoft organizoi madje një turne botëror të Solitaire për përdoruesit e Windows.

Deri më sot, Solitaire digjital ka thyer shumë rekorde. «Solitaire» (tani pjesë e Microsoft Solitaire Collection) në 30-vjetorin e tij numëronte mbi 35 milionë lojtarë mujorë në mbarë botën, i disponueshëm në 65 gjuhë dhe në mbi 200 vende. Sipas statistikave të vitit 2020, çdo ditë luhen mbi 100 milionë parti — një numër kolosal që pasqyron dashurinë e vërtetë popullore për lojën. Në vitin 2019, Microsoft Solitaire u përfshi në World Video Game Hall of Fame si një nga lojërat kompjuterike më të rëndësishme në histori. Kështu, Solitaire, i lindur si një argëtim i qetë me letra disa shekuj më parë, evoluoi në një fenomen global digjital, duke mbetur aktual edhe në mijëvjeçarin e ri.

Fakte interesante rreth Solitaire

• Rekorde dhe paradokse numerike. Jo çdo shtrirje e Klondike mund të përfundohet me sukses — ndryshe nga puzzle-t si FreeCell, ku pothuajse të gjitha ndeshjet janë të zgjidhshme, këtu rasti luan një rol të madh. Matematikanët kanë llogaritur se vetëm rreth 80% e shpërndarjeve në teori janë fituese (nëse dihet vendosja e të gjitha letrave dhe pa kufizime lëvizjesh). Përqindja reale e fitoreve në lojën sipas rregullave standarde është edhe më e ulët — lojtarët me përvojë fitojnë në rreth 30–50% të partive, edhe duke përdorur strategji dhe butonin e anulimit. Kështu, Solitaire justifikon emrin e tij «durim»: ndonjëherë edhe loja perfekte nuk çon në fitore, dhe mbetet vetëm të pranosh humbjen dhe të provosh përsëri.
• Solitaire si fenomen zyre. Me shfaqjen e versionit digjital, loja fitoi një famë të dyshimtë si «vrasës i kohës së punës». Në vitet 1990, në shumë organizata, Solitaire në kompjuterin e punës ishte një shpërqendrim aq i përhapur, saqë quhej me shaka «Office Solitaire».
• Ndeshja më e shpejtë e Solitaire në histori. Më 2 gusht 1991, britaniku Stephen Twigge vendosi një rekord Guinness duke përfunduar një ndeshje Solitaire në format tavoline për vetëm 10 sekonda. Rekordi u vendos duke përdorur një pako standarde dhe rregullat klasike të shtrirjes. Ky arritje u njoh zyrtarisht nga Guinness World Records si ndeshja më e shpejtë e Solitaire e luajtur me dorë, dhe mbetet e pathyeshme për më shumë se tridhjetë vjet. Rezultati thekson jo vetëm popullaritetin e lojës, por edhe mundësinë për të demonstruar shpejtësi, shkathtësi dhe koordinim fenomenal.
• Fenomeni matematik i Solitaire. Çdo ndeshje e Solitaire është pothuajse me siguri unike — shansi për të parë dy shtrirje identike është aq i vogël saqë praktikisht nuk ekziston. Në një pako standarde me 52 letra, numri i kombinimeve të mundshme i afrohet njëshit të ndjekur nga 67 zero. Edhe nëse të gjithë 8 miliardë banorët aktualë të Tokës do të luanin një ndeshje të re çdo sekondë që nga fillimi i kohës, kjo nuk do të mjaftonte për të kaluar as një pjesë të vogël të të gjitha varianteve të mundshme. Për krahasim: mosha e Universit është rreth 13,8 miliardë vjet, ose afërsisht 435 trilionë sekonda.

Historia e Solitaire është historia e një loje që arriti të ruajë aktualitetin e saj, duke kaluar nga shtrirjet manuale te ekrani i kompjuterit personal. Klondike kombinon thjeshtësinë e rregullave me një larmi të pafund situatash, që kërkojnë mendim fleksibël, kujtesë dhe, sigurisht, durim. Ai zë një vend të veçantë në ndërthurjen midis puzzle-it logjik dhe lojës me fat, duke mbetur njëkohësisht i qasshëm për të gjitha moshat dhe brezat.

Në kontekst kulturor, Solitaire nuk është thjesht argëtim: është një lloj meditimi, një kohë për të qenë vetëm me veten. Nuk është rastësi që imazhet e një personi që shtron letra shfaqen si në letërsi, ashtu edhe në kinematografi — loja u bë një metaforë për vendimet e jetës që secili i merr vetëm. Në planin logjik, Solitaire zhvillon aftësinë e planifikimit dhe kombinatorikës, të ngjashme me detyrat që vendos shahu ose puzzle-t, por në një formë më të qetë dhe më të ngadaltë. Në vitin 2019, Solitaire u përfshi në World Video Game Hall of Fame, duke u renditur përkrah lojërave arcade dhe shooter-ëve kult. Ky njohje zyrtare thekson: pavarësisht bollëkut të argëtimeve moderne, loja e vjetër me letra mbetet ende një klasik i gjallë.

Para se të fillosh, ia vlen të kuptosh rregullat — jo për formalitet, por për të parë sesi pas lëvizjeve të thjeshta fshihet një sistem i strukturuar. Solitaire nuk kërkon ngut: ai ndërtohet hap pas hapi, duke lejuar që çdo lëvizje të fitojë kuptim. Kjo nuk është një lojë shpejtësie, por e vëmendjes, durimit dhe llogaritjes. Pikërisht kjo përqendrim i brendshëm e bën Solitaire-in të veçantë — dhe shpjegon pse mbetet aktual edhe pas shekujsh.

Klondike Solitaire — një lojë klasike me letra për një lojtar, qëllimi i së cilës është të vendosë të gjithë letrat sipas simboleve në rend nga asi te mbreti. Loja zhvillohet me një kuvertë standarde prej 52 letrash. Një lojë e Klondike zakonisht zgjat nga 10 deri në 15 minuta, megjithëse shumëçka varet nga aftësitë e lojtarit. Falë rregullave të thjeshta dhe procesit tërheqës të lojës, kjo Solitaire është bërë një nga më të njohurat në botë.

Klondike kombinon një element fati me mendimin strategjik. Lojtari duhet të planifikojë lëvizjet, të organizojë sekuenca dhe të marrë vendime në kushte informacioni të paplotë (disa letra janë të vendosura me fytyrë poshtë). Këto kushte zhvillojnë përqendrimin dhe kujtesën: loja e rregullt përmirëson aftësinë për të vërejtur dhe mbajtur mend letrat që kanë dalë. Solitaire stërvit gjithashtu vëmendjen: duhet ndjekur vazhdimisht shpërndarja dhe kërkuar në kolonat lëvizje të mundshme dhe opsione zhvendosjeje. Për më tepër, falë renditjes vizuale të letrave, Klondike Solitaire është tërheqëse edhe estetikisht: lojtari sheh se si një shpërndarje kaotike shndërrohet gradualisht në simbole të rregulluara me kujdes.

Rregullat e lojës Klondike Solitaire

Shpërndarja dhe qëllimi i lojës

Në fillim të lojës, kuverta përzihet mirë dhe formohet shpërndarja. Në tryezë vendosen shtatë tufa (kolona): në kolonën e parë vendoset 1 letër, në të dytën — 2 letra, …, në të shtatën — 7 letra. Çdo tufë formohet në mënyrë që letra e sipërme të jetë me fytyrë lart, ndërsa të tjerat me fytyrë poshtë. Në total, në këto kolona vendosen 28 letra; 24 letrat e mbetura formojnë kuvertën rezervë, e cila vendoset veçmas, me fytyrë poshtë.

Pranë kuvertës lihet vend për grumbullin e hedhjeve — këtu do të vendosen letrat nga rezerva që ende nuk kanë hyrë në lojë. Gjithashtu përgatiten katër baza bosh (ndonjëherë quhen «shtëpi»). Qëllimi i lojës është të grumbullohen në këto katër baza të gjitha letrat, të renditura sipas simboleve nga asi te mbreti.

Lëvizja e letrave

Gjatë lojës lejohet të zhvendosen letra midis kolonave të shpërndarjes sipas rregullave të mëposhtme. Një letër mund të vendoset mbi një tjetër letër të hapur në kolonë, nëse është me një gradë më e ulët dhe me ngjyrë të kundërt (e zezë mbi të kuqe ose e kuqe mbi të zezë). Për shembull, një 7 zemër mund të vendoset vetëm mbi një 8 pikë ose një 8 shkop. Në këtë mënyrë në kolona krijohen sekuenca zbritëse, duke alternuar ngjyrat.

Mund të zhvendosen jo vetëm letra të vetme, por edhe grupe të tëra të renditura: nëse në një kolonë ka një varg të hapur letrash në rënie (p.sh. një xhak kuq mbi një mbretëreshë të zezë, dhe mbi xhak një 10 e zezë), i gjithë ky segment mund të zhvendoset mbi një letër të përshtatshme në një kolonë tjetër. Nëse si rezultat i lëvizjeve ndonjë tufë në shpërndarje boshatiset plotësisht (pra, nuk mbetet asnjë letër në kolonë), në hapësirën e lirë mund të vendoset vetëm një mbret (ose një sekuencë që fillon me mbret). Mundësia për të hapur një kolonë të lirë për një mbret është një nga momentet kyçe të strategjisë: lirimi i një kolone lejon zhvendosjen e një mbreti me sekuencën përkatëse dhe kështu zbulimin e lëvizjeve të reja.

Puna me letrat e mbyllura

Në shpërndarjen fillestare, në çdo kolonë të gjitha letrat, përveç së sipërmes, janë të mbyllura. Kur letra e hapur nga një kolonë largohet (zhvendoset mbi një tjetër ose në bazë), menjëherë duhet të kthehet letra pas saj në atë kolonë — ajo bëhet letra e re e hapur dhe hyn në lojë. Zbulimi i letrave «të fshehura» është pjesa më e rëndësishme e Solitaire: çdo kthim ofron lëvizje të reja të mundshme.

Është e favorshme nga pikëpamja strategjike të lirohen dhe të kthehen më parë letrat nga kolonat me më shumë letra të mbyllura — kështu rritet hapësira për manovrim. Nëse në një kolonë hapet një as ose një dy, rekomandohet që menjëherë të kalohen në bazat («shtëpitë»), pasi aset dhe dyshat rrallë përdoren në lëvizjet në tavolinë, por lirojnë vend për letra të tjera.

Procesi i lojës

Pas shpërndarjes fillestare, lojtari kërkon lëvizjet e disponueshme në tavolinë dhe i kryen ato, duke synuar të zbulojë sa më shumë letra të mbyllura. Sapo shfaqet mundësia për të vendosur një as në një bazë bosh, kjo duhet bërë menjëherë: çdo bazë duhet të fillojë me një as, mbi të cilin vendosen më pas letrat e së njëjtës ngjyrë në rend — nga dyshi te mbreti. Në tavolinë, lojtari zhvendos letra, duke alternuar ngjyrat dhe duke krijuar sekuenca zbritëse, duke u përpjekur të hapë letra të reja.

Nëse në fushën e lojës shterojnë të gjitha lëvizjet e disponueshme, lojtari përdor kuvertën rezervë. Nga kjo kuvertë hiqen letrat e sipërme dhe kthehen me fytyrë lart në grumbullin e hedhjeve. Në Klondike Solitaire klasik ekzistojnë dy variante të njohura të shpërndarjes: shpërndarja me një letër dhe shpërndarja me tre letra. Në rastin e parë, lojtari kthen nga rezerva një letër njëherë; në të dytin — tre letra njëherë (në këtë rast, nga tre letrat e kthyer në grumbullin e hedhjeve, vetëm ajo e sipërme është e disponueshme; letrat poshtë saj mund të luhen vetëm pasi ajo e sipërme të zhvendoset në fushë ose në bazë). Pas çdo shpërndarjeje (një ose tre letra), lojtari përpiqet të përdorë letrën e hapur: ta vendosë mbi një letër të përshtatshme në kolona ose ta kalojë menjëherë në «shtëpi», nëse përshtatet në simbol dhe gradë. Letra e përdorur nga grumbulli i hedhjeve hiqet nga loja, ndërsa ato të papërdorurat mbeten të hapura në grumbullin e hedhjeve.

Cikli i lojës dhe përfundimi i partisë

Veprimet «zhvendos letra në tavolinë» dhe «shpërnda letër nga rezerva në hedhje» alternohen sipas nevojës gjatë gjithë partisë. Kur kuverta rezervë mbaron, në disa rregulla lejohet të merret i gjithë grumbulli i hedhjeve dhe të kthehet përsëri, duke formuar një kuvertë të re (ruhet rendi i letrave, nëse nuk është përcaktuar ndryshe).

Në variantet me kufizim të numrit të kalimeve përmes kuvertës (p.sh., jo më shumë se tre rishpërndarje), rezerva mund të riformohet vetëm aq herë sa lejohet; në versionet më të lira (përfshirë shumicën e atyre digjitale), rishpërndarja është e lejuar pa kufizim. Loja përfundon me fitore sapo të gjitha letrat të vendosen sipas simboleve në katër bazat, nga asët te mbretërit.

Nëse nuk mbeten më lëvizje dhe kuverta rezervë dhe grumbulli i hedhjeve janë shteruar (ose rishpërndarjet e mëtejshme nuk lejohen), loja konsiderohet e humbur — shpërndarja ka arritur në një bllokim dhe përfundimi i Solitaire-it rezultoi i pamundur. Duhet mbajtur mend se jo çdo shpërndarje fillestare e letrave çon në fitore: megjithëse me lojë perfekte teorikisht mund të fitohet një pjesë e madhe e shpërndarjeve, disa shpërndarje të Klondike nuk kanë zgjidhje për shkak të renditjes së fshehur të letrave. Duke luajtur sipas rregullave «shpërndarje me një letër», probabiliteti i suksesit është shumë më i lartë sesa me tre letra; studimet tregojnë se edhe një kompjuter që teston të gjitha lëvizjet fiton më shpesh në mënyrën me një letër sesa në atë me tre letra. Megjithatë, parimi bazë i fitores mbetet i njëjtë: të mblidhen të katër simbolet në rend, duke përdorur mundësitë e shpërndarjes.

Këshilla për lojtarët fillestarë të Klondike Solitaire

Për fillestarët e Klondike Solitaire është e dobishme të njihen me teknikat bazë strategjike dhe gabimet tipike. Më poshtë janë dhënë rekomandime — nga taktikat themelore deri te strategjitë e avancuara — që ndihmojnë në rritjen e gjasave për sukses.

Qasje taktike

• Së pari kthe një letër nga rezerva. Në fillim të lojës, lojtarët me përvojë këshillojnë të kthesh letrën e parë nga kuverta përpara se të bësh lëvizje të tjera. Kjo menjëherë rrit numrin e opsioneve të disponueshme dhe jep më shumë informacion për vendimmarrje. Letra e hapur mund të tregojë drejtimin e lojës ose të përdoret menjëherë. Pas kësaj, është e arsyeshme të shfrytëzohen maksimalisht letrat në tavolinë përpara se të kthehesh te rezerva.
• Kalo asët dhe dyshat në «shtëpi» me mundësinë e parë. Letrat e ulëta (sidomos asët) nuk përdoren në renditjen e kolonave, prandaj është më mirë të kalohen menjëherë në bazat sapo të bëhen të disponueshme. Kjo liron hapësirë në tavolinë dhe hap rrugën për lëvizjen e letrave të tjera. Në mënyrë të ngjashme, nëse shfaqet një dy në tavolinë, ai duhet vendosur mbi asin përkatës në bazë — kështu fillon të formosh simbolin dhe afrohesh me fitoren.
• Syno të zbulosh letrat e mbyllura. Çdo letër që qëndron me fytyrë poshtë në shpërndarje mund të fshehë një letër kyçe të nevojshme për përfundimin e Solitaire-it. Prandaj, taktika duhet të përqendrohet para së gjithash në kthimin e këtyre letrave. Nëse ka zgjedhje midis disa lëvizjeve, më të vlefshmet janë ato që çojnë në zbulimin e një letre të mbyllur. Për shembull, zhvendosja e një letre nga një kolonë me shumë letra të mbyllura ka zakonisht prioritet më të lartë sesa nga një kolonë me vetëm një letër të fshehur. Sa më shumë letra të reja të hapësh në fillim, aq më i pasur bëhet zgjedhja e lëvizjeve të ardhshme.
• Jep përparësi lëvizjeve që sjellin përparim. Mos u nxit të lëvizësh të gjitha letrat e mundshme vetëm sepse lëvizja është e lejuar. Lëvizjet më të mira janë ato që përmirësojnë drejtpërdrejt shpërndarjen: zbulojnë letra të reja, lirojnë një kolonë ose lejojnë kalimin e një letre në bazë. Lëvizjet që nuk sjellin përfitim të dukshëm (p.sh., një zhvendosje që nuk zbulon letra ose nuk liron vend për një mbret) shpesh mund të shtyhen. Fillimisht kryej veprimet që zhvillojnë lojën, ndërsa riorganizimet «kozmetike» lëri për më vonë.

Gabimet e fillestarëve

• Lojë e nxituar pa plan. Një nga gabimet më të zakonshme është të veprosh pa menduar, duke u përpjekur të pastrosh tavolinën sa më shpejt. Lëvizjet e nxituara dhe kaotike çojnë në humbjen e lëvizjeve të rëndësishme ose në bllokimin e shpërndarjes. Është e nevojshme durim: më mirë të shpenzosh kohë për analizë sesa të bësh një hap të pakthyeshëm që e vështirëson lojën.
• Mosvërejtja e sekuencave të disponueshme. Fillestarët shpesh nuk vërejnë lëvizje të mundshme në shpërndarje — për shembull, që një letër e hapur mund të kalojë mbi një tjetër në rend zbritës. Si rezultat, në tavolinë mbeten letra që mund të ishin luajtur. Shmang këtë gabim: kontrollo vazhdimisht të gjitha kolonat për çifte të përshtatshme «letër e sipërme — letër me rang më të lartë dhe ngjyrë të kundërt». Vëzhgimi i kujdesshëm i shpërndarjes është çelësi i suksesit.
• Boshatisja e një kolone pa mbret. Në Klondike nuk mund të mbushet një hapësirë bosh me çdo letër — vetëm me një mbret. Megjithatë, fillestarët ndonjëherë heqin letrën e fundit nga një kolonë, duke mbetur me një kolonë bosh pa pasur një mbret gati. Kjo situatë nuk sjell përfitim dhe vetëm shpenzon një lëvizje. Mos boshatis kurrë një kolonë nëse nuk ke një mbret (ose një sekuencë që fillon me mbret) gati për ta zhvendosur. Hapësira bosh ka vlerë vetëm kur menjëherë e zë një mbret — përndryshe është përkohësisht «e vdekur» dhe e padobishme.
• Kalimi i parakohshëm i letrave në bazë. Përveç këshillës për asët dhe dyshat: megjithëse letrat e ulëta duhen kaluar menjëherë në «shtëpi», me të tjerat duhet treguar më shumë kujdes. Fillestarët mund të kalojnë me ngut letra të mesme në bazë sapo të shfaqet mundësia, pa marrë parasysh pasojat. Nëse një letër hiqet nga tavolina shumë herët, mund të humbasësh një lëvizje. Për shembull, duke zhvendosur para kohe një pesë të kuqe në bazë, nuk do të mund të vendosësh një katër të zezë nga kolona mbi të deri sa të dalë pesëshja tjetër e kuqe. Prandaj sigurohu që kalimi i një letre në bazë të mos bllokojë zbulimin e një letre tjetër të rëndësishme në tavolinë. Rregulli është i thjeshtë: asët dhe dyshat — menjëherë lart, letrat e tjera — sipas situatës.
• Injorimi i letrave në grumbullin e hedhjeve. Një tjetër gabim është përqendrimi vetëm te kolonat dhe harresa e letrave të hapura në grumbullin e hedhjeve. Shumë e humbasin momentin kur një letër nga hedhjet mund të ishte përdorur tashmë — për shembull, të zhvendosej në tavolinë ose në bazë. Çdo herë që kthen një letër nga rezerva, shiko me kujdes letrën e hapur nga hedhjet: a ka dalë një mundësi e re? Përdorimi i rregullt i grumbullit të hedhjeve është kusht i domosdoshëm për sukses.
• Mungesa e «parashikimit». Klondike është një lojë ku është e rëndësishme të parashikosh zhvillimin e situatës disa lëvizje përpara. Fillestarët shpesh luajnë «këtu dhe tani», pa menduar se çfarë do të ndodhë më pas. Si rezultat, mund të bllokojnë veten: p.sh., të zhvendosin një letër në mënyrë që një letër e mbyllur të mbetet e paarritshme, ose të shpenzojnë lëvizjen e fundit kot. Përpiqu të vlerësosh në çdo veprim se çfarë do të sjellë pas një-dy lëvizjesh. Lojtarët me përvojë zhvillojnë në mendje skenarë të ndryshëm dhe zgjedhin atë që çon në përparim. Aftësia për të planifikuar e dallon lojtarin e suksesshëm nga fillestari.

Nëse sapo ke filluar të luash, përdor këto këshilla për Klondike Solitaire për të rritur shanset e tua për fitore. Përdorimi i strategjisë bazë është një hap i rëndësishëm drejt fitimit të qëndrueshëm në Klondike Solitaire.

Strategjitë e avancuara

• Zgjedhja e mbretit për kolonën bosh. Situatë: ke boshatisur një kolonë dhe ke disa mbretër që mund të zënë hapësirën bosh. Një zgjedhje e pamenduar mund ta bëjë më të vështirë zgjidhjen e Solitaire-it. Lojtarët e avancuar vlerësojnë se cilën sekuencë ngjyrash do të sjellë çdo opsion. Për shembull, nëse në shpërndarje ka mbetur e bllokuar një mbretëreshë e kuqe që mbulon letra të fshehura, është më efektive të mbushësh kolonën me një mbret të zi — kështu mbretëresha e kuqe mund të vendoset mbi të dhe problemi zgjidhet. Po ashtu, zgjedhja midis një mbreti të zi ose të kuq duhet të varet nga cilat ngjyra në shpërndarjen aktuale krijojnë pengesat më të mëdha.
• Balancimi i bazave. Mos u nxit të vendosësh në bazë të gjitha letrat pa dallim — sidomos në mënyrën me një letër, ku rishpërndarja e rezerves është e pakufizuar. Përpiqu të zhvillosh katër «shtëpitë» në mënyrë më të barabartë. Nëse e çon përpara shumë një simbol, ndërsa të tjerët mbeten prapa, kjo mund të kufizojë mundësitë e lëvizjeve në tavolinë. Për shembull, duke çuar në bazë simbolin e zemrave deri te teta, heq nga qarkullimi të gjitha zemrat nga asi te teta. Kjo mund të kufizojë lëvizjet nëse për letrat e zeza në tavolinë nevojiten pikërisht këto vlera të kuqe. Vlerëso gjithmonë nëse nuk e ke marrë shumë herët një letër që mund të ndihmonte shpërndarjen. Rregulli: nëse letra ende nevojitet në riorganizime në tavolinë, është më mirë të shtyhet kalimi i saj në «shtëpi». Varianti ideal është të zhvillosh simbolet në baza me radhë dhe, nëse është e mundur, në mënyrë të sinkronizuar.
• Kujtimi i rendit të letrave në lojën «me tre». Mënyra e shpërndarjes me 3 letra kërkon hollësi shtesë strategjike. Meqë në hedhje është e disponueshme vetëm çdo e treta letër, është shumë e rëndësishme të mbash mend cilat letra dhe në çfarë rendi janë në rezervë. Profesionistët këshillojnë të ndjekësh me kujdes rendin e daljes së letrave: nëse gjatë kalimit të parë nëpër kuvertë mban mend sekuencën e letrave në hedhje, në ciklin tjetër do të mund të planifikosh lëvizjet me parashikim. Ekzistojnë madje teknika për të parë kuvertën — kur lojtari gjatë kalimit të parë kthen të gjitha letrat (pa bërë lëvizje), për të marrë një pamje të plotë të renditjes së tyre. Brenda një loje të ndershme, kjo taktikë mund të konsiderohet si një masë ekstreme, por aftësia për të mbajtur në kujtesë rendin e letrave të rezervës rrit ndjeshëm gjasat për të përfunduar Solitaire-in.
• Fleksibiliteti dhe përshtatshmëria. Strategjia e zgjidhjes së Klondike nuk duhet të jetë dogmatike. Çdo shpërndarje është unike dhe një rend i fiksuar veprimesh që funksionon në një rast mund të mos funksionojë në një tjetër. Lojtarët me përvojë theksojnë rëndësinë e përshtatjes gjatë lojës: ji gati të rishikosh planin tënd nëse shpërndarja kërkon një hap jo të zakonshëm. Për shembull, synoje të zbuloje të gjitha letrat, por sheh se është më me leverdi të kalosh menjëherë disa letra në bazë — bëje. Ose anasjelltas, shtyje një lëvizje të dukshme nëse parashikon se do të të bllokojë rrugën drejt një letre të rëndësishme. Mos ki frikë të provosh rrugë të ndryshme veprimi, analizo shpërndarjen dhe përshtatu me të — aftësia për të improvizuar dhe ndryshuar planin taktik e dallon ekspertin e Klondike nga fillestari.

Këto metoda ndihmojnë të fitosh edhe shpërndarjet më të vështira të Klondike Solitaire — sidomos në mënyrën me tre letra.

Klondike Solitaire klasik nuk është vetëm një mënyrë për të kaluar kohën, por edhe një stërvitje për logjikën, kujtesën dhe durimin. Pas qetësisë së shpërndarjes fshihet një sfidë tërheqëse që kërkon nga lojtari vëzhgim dhe llogari strategjike. Falë rregullave të thjeshta, Solitaire është i arritshëm për këdo — pavarësisht moshës dhe përvojës së lojës — dhe pasuria e zgjidhjeve taktike dhe larmia e shpërndarjeve tërheqin edhe lojtarët me përvojë. Duke vendosur letrat herë pas here, lojtari mëson të llogarisë lëvizjet, të marrë vendime të menduara dhe të nxjerrë mësime nga çdo dështim. Nuk është rastësi që ky Solitaire mbetet popullor prej shumë vitesh: ai kombinon elegancën e një puzzle me letra me emocionin e kërkimit të zgjidhjes së vetme të saktë.

Klondike Solitaire është një lojë ku nuk fiton rastësia, por qëndrueshmëria. Këtu gjithçka vendoset nga një lëvizje, një vendim i saktë. Jo nxitimi, por llogaria. Jo intuita, por vëmendja ndaj detajeve. Çdo shpërndarje është një sfidë që ka një zgjidhje, por rruga drejt saj kërkon përqendrim dhe durim. Gati të testosh veten? Luaj tani Klondike Solitaire online — falas dhe pa regjistrim!