Mahjong online, falas

Pavarësisht popullaritetit botëror të Mahjong Solitaire për kompjuter, i cili në shumë vende shpesh quhet thjesht Mahjong, historia e shfaqjes së tij mbetet pak e njohur dhe në shumë aspekte befasuese. Ky lojë dallohet nga të tjerat puzzle falë kombinimit unik të traditës së lashtë kineze me formatin modern digjital. Fillimisht fjala «Mahjong» (麻將) i referohej një loje të njohur me gurë, e cila u shfaq në Kinë në gjysmën e dytë të shekullit XIX, gjatë dinastisë Qing (清朝), dhe shumë shpejt u bë pjesë e kulturës së përditshme të banorëve të qytetit. Megjithatë, në Perëndim dhe në shumë vende të tjera, ky emër u lidh kryesisht me pasjansin kompjuterik — një lojë logjike e pavarur për një lojtar të vetëm, e cila trashëgoi gurët dhe simbolikën, por jo rregullat e origjinalit.

Estetika vizuale e gurëve kinezë me hieroglife, dragoj dhe motive bambuje e bëri lojën një lloj gjuhe universale, që nuk kishte nevojë për përkthim, dhe pikërisht kjo e ndihmoi atë të fitonte njohje në mbarë botën. Sot, Mahjong qëndron krah për krah me Klondike dhe Minesweeper, duke formuar klasikët digjitalë të epokës së kompjuterëve personalë. Historia e tij është një rrugëtim nga një program eksperimental në një kompjuter arsimor deri te argëtimi i kudondodhur në miliona pajisje. Më tej do të ndjekim se si lindi Mahjong, çfarë ndryshimesh pësoi dhe çfarë fakte interesante e shoqëruan rrugëtimin e tij.

Historia e Mahjong

Origjina dhe autori

Për të kuptuar se si Mahjong u shndërrua në një fenomen botëror, ia vlen të kthehemi te rrënjët e tij. Versioni modern i Mahjong u krijua për herë të parë në vitin 1981 nga programuesi amerikan Brodie Lockard në sistemin kompjuterik PLATO. Lockard, student në Stanford dhe gjimnast i talentuar, përjetoi një tragjedi: gjatë stërvitjes pësoi një dëmtim të rëndë të shtyllës kurrizore dhe mbeti i paralizuar nga qafa e poshtë. Megjithë pasojat kaq serioze, ai nuk e la mënjanë dëshirën për të programuar dhe për të kërkuar forma të reja krijimtarie.

Gjatë trajtimit të tij të gjatë në spital, Lockard këmbënguli që në dhomën e tij të instalohej një terminal i sistemit PLATO. Falë kësaj, ai mundi të vazhdonte punën në kompjuter, duke përdorur për shtypje një shkop të posaçëm që e mbante me gojë. Ky mënyrë ndërveprimi kërkonte durim dhe përpjekje të mëdha, por ishte pikërisht ajo që i mundësoi Lockard-it të realizonte idetë e tij.

Sipas kujtimeve të Lockard-it, ideja e lojës së ardhshme lindi nga vëzhgimi i pacientëve të tjerë: në spital, ata thuhet se luanin një lloj pasjansi me gurët tradicionalë të Mahjong, duke ndërtuar një strukturë piramidale që i ngjante një «breshke». Kjo veprimtari e tërhoqi interesin e Lockard-it dhe ai vendosi ta transferojë idenë në mjedisin digjital, duke krijuar një version kompjuterik të puzzle-it. Kështu lindi loja e tij — Mah-Jongg, e quajtur në nder të Mahjong klasik kinez (麻將), simbolet dhe figurat e të cilit u përdorën për dekorimin e gurëve virtualë. Nuk janë gjetur prova historike për ekzistencën e një pasjansi të tillë, megjithatë kjo rrëfenjë u bë baza e legjendës për origjinën e Mahjong kompjuterik.

Versioni i parë i Mah-Jongg funksiononte në platformën rrjetore PLATO, mbështeste kontrollin përmes ekranit me prekje CDC-721 dhe shpërndahej lirshëm, pa kufizime komerciale. Për fillimin e viteve 1980, kjo ishte një risi e vërtetë: Mahjong u bë një nga lojërat e para kompjuterike që përdornin elementë të kontrollit me prekje, duke parashikuar drejtimin e ardhshëm të zhvillimit të teknologjive interaktive.

Suksesi komercial

Faza tjetër e rëndësishme në zhvillimin e Mahjong erdhi në vitin 1986, kur kompania Activision publikoi versionin e parë komercial të lojës me emrin Shanghai për kompjuterët personalë dhe konsolat shtëpiake. Në projekt u përfshi vetë Brodie Lockard, ndërsa producent ishte Brad Fregger, i cili luajti një rol kyç në shndërrimin e idesë në një produkt masiv.

Loja u publikua njëkohësisht në disa platforma popullore — IBM PC, Amiga Computer, Macintosh, Atari ST dhe Apple IIGS. Versionin për Macintosh e zhvilloi vetë Lockard, ndërsa përshtatjen për Apple IIGS e realizoi programuesi Ivan Manley me pjesëmarrjen e Fregger-it.

Shanghai fitoi me shpejtësi popullaritet: vlerësohet se rreth 10 milionë kopje u shitën në mbarë botën, çka për atë kohë konsiderohej një sukses i madh për një puzzle tavoline. Në fakt, kjo lojë e shndërroi Mahjong nga një eksperiment në një fenomen global dhe e konsolidoi atë si një zhanër të pavarur.

Emri Shanghai u bë markë e regjistruar e Activision, ndaj botuesit e tjerë që krijonin puzzle të ngjashëm duhej të kërkonin emra alternativë. Si rezultat, emri i përgjithshëm «Mahjong» u përhap në përdorimin e përditshëm dhe me kohë filloi të lidhej kryesisht me pasjansin kompjuterik. Loja tradicionale me tavolinë ruajti vendin e saj në kulturë, por për shumë njerëz në vende të ndryshme, përmendja e parë e emrit sillte ndër mend një puzzle digjital.

Megjithatë, falë suksesit të Shanghai, Mahjong u përhap shpejt me emra të ndryshëm — Mahjong Solitaire, Mahjongg, Shanghai Solitaire, Mah Jong — dhe u bë i disponueshëm në shumë platforma, nga kompjuterët e shtëpisë dhe konsolat e lojërave deri te pajisjet e para portative. Kështu filloi zgjerimi i vërtetë i zhanrit, duke e bërë atë pjesë të kulturës së lojërave të fundit të shekullit XX.

Përhapja dhe variantet

Në fund të viteve 1980, Mahjong doli përtej kompjuterëve të shtëpisë dhe hyri madje edhe në botën e argëtimit arcade. Në vitin 1989, kompania japoneze Tamtex (タムテックス) prezantoi në automatat arcade një variant origjinal me emrin Shisen-Sho. Ndryshe nga Mahjong, këtu gurët vendoseshin jo në një piramidë shumë-shtresore, por mbi një sipërfaqe të sheshtë, dhe rregullat ishin gjithashtu të ndryshme: çiftet hiqeshin jo vetëm kur përputheshin figurat, por edhe kur mund të lidheshin me një vijë të një forme të caktuar. Ky qasje u hapi lojtarëve një lloj tjetër puzzle-i dhe u bë prototipi i një familjeje të tërë lojërash, që më vonë u njohën me emrin «Mahjong Connect». Shfaqja e Shisen-Sho tregoi se interesi për Mahjong ekzistonte edhe në Azi: pavarësisht përhapjes së gjerë të versionit tradicional me shumë lojtarë, lojtarët pranuan me dëshirë formatet e reja.

Hapi tjetër i rëndësishëm ndodhi në vitin 1990, kur loja u përfshi në koleksionin e famshëm Microsoft Entertainment Pack për Windows 3.x. Në të ishte përfshirë një pasjans me emrin Taipei, të cilin miliona përdorues kompjuterësh personalë e vlerësuan për thjeshtësinë dhe qartësinë e tij. Për shumë pronarë të Windows, ishte pikërisht Taipei që përbënte takimin e parë me Mahjong, dhe vetë zhanri u konsolidua si «klasik i argëtimit të zyrës». Më vonë, Microsoft vazhdoi traditën: në edicionet premium të Windows Vista dhe Windows 7 ishte i para-instaluar një version i përmirësuar me emrin Mahjong Titans, çka e konsolidoi përfundimisht lojën në jetën digjitale të përditshme.

Paralelisht me publikimet komerciale, u zhvillua në mënyrë aktive lëvizja e entuziastëve që krijonin versione falas të Mahjong për sisteme të ndryshme. Në vitet 1990, versione të lojës u shfaqën gjithashtu në mjedisin e sistemeve operative të ngjashme me UNIX. Për shembull, Mahjongg ishte pjesë e setit standard të lojërave për mjedisin desktop GNOME, ndërsa një implementim i ngjashëm, KMahjongg, ofrohej për përdoruesit e KDE. Këto projekte kontribuuan që Mahjong të bëhej i arritshëm jo vetëm për përdoruesit e Windows dhe konsolave, por edhe për komunitetin e softuerit me burim të hapur.

Në fillim të viteve 2000, loja u shndërrua në një format me të vërtetë universal: Mahjong mund të gjendej pothuajse në çdo sistem operativ dhe pajisje, nga PC-të e shtëpisë dhe laptopët deri te konsolat e lojërave dhe platformat e para mobile. Në këtë periudhë, ajo konsolidoi përfundimisht statusin e saj si «klasik digjital», duke u bërë një nga ato lojëra që i shoqëronin përdoruesit kudo, pavarësisht se çfarë pajisjeje përdornin.

Njohja botërore

Gradualisht, Mahjong u shndërrua jo vetëm në një lojë kompjuterike popullore, por në një fenomen të vërtetë kulturor. Në Evropë dhe SHBA, ai fitoi një vend të qëndrueshëm midis argëtimeve shtëpiake përkrah puzzle-ve, fjalëkryqeve dhe pasjanskeve me letra. Suksesi i tij shpjegohej me kombinimin e rregullave të thjeshta dhe një procesi loje pothuajse meditativ: edhe një parti e shkurtër lejonte të shpërqendroheshe nga shqetësimet dhe të përqendroheshe te çmontimi i qetë i modelit me gurë.

Në Rusi, loja u përhap gjerësisht në fund të viteve 1990 dhe fillim të viteve 2000 dhe shpejt u bë një argëtim i zakonshëm për publikun e gjerë. Për shumë përdorues rusë, ky pasjans ishte takimi i tyre i parë me fjalën «Mahjong», dhe vetëm më vonë mësuan se me të njëjtin emër ekzistonte një lojë tradicionale tavoline me rregulla dhe format krejt të ndryshme.

Në Japoni dhe Kinë, Mahjong-u kompjuterik gjithashtu fitoi njohje, por atje ai ndahej qartë nga loja klasike. Në traditën japoneze, pasjansi elektronik mbeti me emrin Shanghai, i lidhur drejtpërdrejt me suksesin e Activision. Në Kinë, ai perceptohej më tepër si një adaptim digjital modern i simboleve dhe gurëve të njohur sesa si një alternativë e pavarur ndaj lojës tradicionale tavoline.

Me kalimin e kohës, qindra variante të Mahjong u shfaqën në treg, që ndryshonin si në emër, ashtu edhe në pamjen vizuale. Krahas seteve klasike me hieroglife dhe dragoj, u publikuan koleksione tematike: gurë me fruta, flamuj, shenja zodiakale, kafshë ose simbole festive. Këto versione e bënin lojën edhe më të arritshme për grupe të ndryshme moshe dhe kultura, duke i lejuar secilit të gjente një stil sipas dëshirës së tij.

Popullariteti i Mahjong nuk ra as në shekullin XXI. Në vitet 2010, loja online Mahjong Trails hyri në listën e aplikacioneve më fitimprurëse në platformën Facebook, duke tërhequr miliona lojtarë në mbarë botën. Mahjong klasik vazhdon të jetë pjesë e paketës standarde të programeve në disa sisteme operative dhe të jetë i para-instaluar në shumë pajisje. Për më tepër, loja ka dalë prej kohësh përtej kompjuterëve personalë: sot ajo gjendet në smartphone, tabletë, konzola lojërash dhe madje edhe në pajisje jo të zakonshme. Nuk është rastësi që shpesh thuhet me shaka se Mahjong është kudo — nga ekranet e orëve inteligjente deri te panelet me prekje të frigoriferëve modernë.

Ky sukses shpjegohet me universalitetin e lojës. Ajo nuk kërkon njohuri gjuhe, udhëzime të ndërlikuara apo përgatitje të veçantë: mjaftojnë vëmendja dhe durimi. Për këtë arsye, Mahjong mbetet i kuptueshëm dhe tërheqës për njerëz të moshave dhe kulturave të ndryshme, duke i bashkuar lojtarët në mbarë botën.

Fakte interesante rreth Mahjong

• Puzzle nga pikëpamja matematikore. Në pamje të parë, Mahjong duket si një argëtim i thjeshtë, por nga pikëpamja matematikore është shumë më i ndërlikuar. Studimet në fushën e informatikës kanë treguar se detyra e zgjidhjes së Mahjong i përket klasës së problemeve NP-të plota. Kjo do të thotë se nuk ekziston asnjë algoritëm i njohur efikas që garanton gjetjen e një zgjidhjeje për çdo konfigurim brenda një kohe të arsyeshme. Me fjalë të tjera, është jashtëzakonisht e vështirë të përcaktosh paraprakisht nëse një «breshkë» e caktuar mund të zgjidhet plotësisht.
• Popullariteti te punonjësit e zyrave. Në vitet 1990 dhe 2000, Mahjong u bë një nga lojërat më tipike «zyrtare» së bashku me Klondike dhe Minesweeper. Sipas sondazheve të kryera në SHBA dhe Mbretërinë e Bashkuar, rreth 35% e punonjësve pranuan se të paktën një herë e kishin hapur atë në kompjuterin e punës — për një pushim të shkurtër ose për t'u çlodhur sytë. Gradualisht, loja u fiksua në vetëdijen kolektive si një shenjë karakteristike e epokës digjitale të hershme: ashtu si Klondike dhe Minesweeper, ajo u bë pjesë e kulturës së re kompjuterike, ku argëtimet «casual» të shkurtra zunë një vend të veçantë.
• Një numër i madh konfigurimesh të mundshme. Duke përdorur të gjitha 144 gurët, numri i konfigurimeve të mundshme në Mahjong llogaritet sipas formulës 144! / (4!)^36. Vlera e marrë është aq e madhe saqë shkrimi i saj zë më shumë se dyqind shifra. Përmasat e këtij numri janë të vështira për t'u imagjinuar: ato janë shumëfish më të mëdha se numri i kokrrave të rërës në të gjitha plazhet e Tokës apo edhe i pikave të ujit në oqeanet botërore. Ky diversitet kolosal e bën çdo parti të re të Mahjong unike, dhe gjasat për të hasur të njëjtin konfigurim janë praktikisht zero.
• Rreth 3% e konfigurimeve janë të pazgjidhshme. Studiuesit që analizuan miliona parti të Mahjong zbuluan se jo çdo konfigurim mund të zgjidhet plotësisht. Gjatë kontrollimit të mbi 10 milionë lojërave me konfigurimin klasik në formë «breshke», rezultoi se rreth 3% e tyre ishin të pazgjidhshme. Kjo do të thotë se është e pamundur të hiqen të gjithë gurët deri në fund, edhe nëse lojtari sheh elementet e fshehura të shtresave të poshtme dhe ka të gjitha informacionet. Ky veçori e bën lojën edhe më interesante: ndonjëherë dështimi nuk shpjegohet nga gabimet apo llogaritjet e gabuara, por nga vetë struktura e konfigurimit. Për dashamirësit e puzzle-ve, kjo është një kujtesë se Mahjong nuk kufizohet gjithmonë vetëm te vëmendja dhe logjika — një pjesë rastësie dhe ndërlikimi matematikor është e ngulitur në natyrën e tij.
• Versione dhe adaptime të reja. Suksesi i Mahjong solli shumë degëzime. Përveç pasjansit klasik piramidal për një lojtar, u shfaqën variante me mënyra konkurruese — për shembull, me kohë apo me pikë — si dhe versione dyshe, ku dy lojtarë hiqnin gurë nga fusha e përbashkët me radhë. Me kalimin e kohës, u zhvilluan edhe turne të shpejtësisë, edhe pse ato nuk morën kurrë organizimin rigoroz të shahut apo garave sportive. U krijuan qindra konfigurime tematike përveç «breshkës»: «muri», «kulla», «merimanga», «dragoi» dhe shumë të tjera, që ndryshonin në formën e ndërtimit dhe nivelin e vështirësisë. Është interesante që loja japoneze Shisen-Sho u bë baza e një zhanri të veçantë të njohur si «Mahjong Connect», ndërsa interpretimet moderne tredimensionale, si Mahjong Dimensions, ofrojnë mundësinë për të hequr çifte tashmë në një kub hapësinor. Kështu, Mahjong vazhdon të zhvillohet, duke ofruar diçka të re si për fillestarët, ashtu edhe për lojtarët me përvojë.

Rruga e përshkuar e shndërroi Mahjong nga një risi interesante në një pjesë të pandashme të kulturës së lojërave. Ai përfshiu tiparet e lojërave logjike të tavolinës dhe përparësitë e epokës digjitale. Historia e Mahjong tregon një shembull të suksesshëm të adaptimit kulturor: motivet e lojërave kineze u bënë të kuptueshme dhe të afërta për njerëzit në mbarë botën përmes një pasjansi të thjeshtë dhe tërheqës. Sot, kjo lojë vlerësohet jo vetëm si një mënyrë për t'u çlodhur, por edhe si një stërvitje për vëmendjen, memorien dhe mendimin strategjik. Mahjong është shndërruar në një lloj «pushimi intelektual» — koha e kaluar duke çmontuar një piramidë të ndërlikuar kalon pa u vënë re, ndërsa truri merr një ushtrim të dobishëm.

Në sfondin e trendeve të shpejta të lojërave, Mahjong ka mbetur i kërkuar prej disa dekadash. Rregullat e tij të thjeshta dhe njëkohësisht thellësia e bëjnë lojën tërheqëse për njerëz shumë të ndryshëm. Mahjong është po aq i përshtatshëm si për një pushim të shkurtër në punë, ashtu edhe për një mbrëmje të gjatë relaksi. Mund të thuhet me siguri se Mahjong ka zënë vendin e tij midis lojërave klasike intelektuale — nga shahu dhe Sudoku deri te pasjanset me letra. Duke studiuar historinë dhe veçoritë e tij, nuk mund të mos fitosh edhe më shumë respekt për këtë lojë.

Mjafton ta provosh Mahjong vetëm një herë, dhe loja nuk të lë më. Në të, thjeshtësia e hapave të parë kombinohet në mënyrë befasuese me thellësinë që zbulohet vetëm me kohën. Çdo konfigurim është një provë e vogël, ku ka vend për intuitë, vëmendje dhe një zgjedhje me fat. Gradualisht, lojtari vëren se kthehet te Mahjong herë pas here: për ndjesinë e përqendrimit, gëzimin e gjetjes së një çifti dhe ritmin e qetë, ku koha duket se ngadalësohet. Pikërisht këtu qëndron fuqia e tij tërheqëse. Më tej do të shpjegojmë rregullat e lojës dhe do të ndajmë këshilla që do t'ju ndihmojnë të shijoni procesin që nga partitë e para.

Mahjong Solitaire — është një lojë logjike për një lojtar, qëllimi i së cilës është të hiqen të gjitha pllakat (të quajtura gjithashtu gurë ose pllaka) nga fusha e lojës, duke i hequr ato në çifte. Për lojën përdoret një komplet prej 144 pllakash me simbole tradicionale kineze (ose variante të tyre tematike). Në versionin klasik, të gjitha pllakat vendosen në një strukturë të ndërlikuar me shumë shtresa (më e njohura është skema «piramida» ose «breshka»). Një lojë Mahjong zakonisht zgjat nga disa minuta deri në gjysmë ore — në varësi të vendosjes dhe përvojës së lojtarit.

Mund të luhet si me një komplet të vërtetë gurësh (gjë që kërkon durim në përgatitje), ashtu edhe — shumë më lehtë — në kompjuter ose pajisje celulare. Më poshtë paraqitet një përshkrim i shkurtër i mekanikës së kësaj loje, rregullat e saj zyrtare, si dhe këshilla të provuara që do të jenë të dobishme si për fillestarët ashtu edhe për lojtarët me përvojë të Mahjong.

Nga këndvështrimi mekanik, Mahjong kombinon me sukses thjeshtësinë e veprimeve me shumëllojshmërinë e situatave. Ai tërheq me vizualitetin dhe dizajnin e tij shprehës: në vend të letrave ose numrave abstraktë, lojtari punon me pllaka të zbukuruara me modele dhe simbole, që i ngjajnë disi dominosë. Kjo krijon një atmosferë të veçantë: të shpërbësh një strukturë virtuale prej gurësh rezulton jo vetëm argëtuese, por edhe intuitivisht e kuptueshme.

Thelbi i lojës reduktohet në gjetjen e çifteve të pllakave identike, megjithatë jo të gjitha pllakat janë të disponueshme menjëherë. Prandaj, lojtari duhet të tregojë vëmendje, të ushtrojë kujtesën vizuale dhe mendimin strategjik, duke planifikuar lëvizjet dhe duke vendosur cilat çifte të hapë fillimisht. Ndryshe nga Mahjong tradicional në tavolinë për katër lojtarë, këtu nuk ka element rastësie: të gjitha pllakat vendosen paraprakisht dhe rezultati përcaktohet plotësisht nga vendimet e marra. Pikërisht ky kombinim i rregullave të qarta dhe sfidës intelektuale e ka bërë Mahjong të popullarizuar në mbarë botën.

Përbërja e kompletit

Për Mahjong përdoret një komplet prej 144 gurësh, të cilët tradicionalisht ndahen në tre kategori: bazë, të nderuar dhe shtesë. Ky ndarje ndihmon të kuptohet më mirë struktura e kompletit dhe veçoritë e lojës.

• Bazë. Në këtë grup hyjnë tre «ngjyra» — pika, bambu dhe simbole me numërim nga 1 deri në 9. Çdo pllakë është e paraqitur në katër kopje, gjë që siguron shumë kombinime të mundshme. Për lehtësi mbi to janë vendosur numra arabë.
• Të nderuar. Këtu janë figurat me rëndësi të veçantë: katër erërat — lindje, jug, perëndim dhe veri (nga katër secila), si dhe tre dragoj — i kuq, i gjelbër dhe i bardhë (gjithashtu nga katër). Këto pllaka i japin lojës ngjyrimin tipik oriental dhe shpesh shfaqen si elemente kyçe të vendosjes.
• Shtesë. Këtu hyjnë pllaka të veçanta — katër lule dhe katër stinë (pranverë, verë, vjeshtë dhe dimër). Ndryshe nga kategoritë e tjera, secila prej tyre është e paraqitur vetëm në një ekzemplar, pa dublikatë. Ato luajnë më shumë një rol ndihmës, por i japin lojtarit më shumë fleksibilitet dhe ndonjëherë ndihmojnë në përfundimin e vendosjes.

Rregullat e Mahjong: si të luani

Rregullat bazë të Mahjong janë mjaft të drejtpërdrejta. Më poshtë jepen hapat e procesit të lojës dhe pikat kryesore:

• Përgatitja e vendosjes. Në Mahjong të gjitha pllakat përzihen mirë dhe vendosen me anën përpjetë në formë figure shumë-shtresore. Konfigurimi klasik — «breshka» — është një piramidë me pesë nivele: në bazë janë 87 pllaka, në nivelin e dytë — 36, më lart — 16, pastaj 4 dhe në fund maja me një. Gjithsej — 144. Çdo shtresë e re vendoset në qendër të mëparshmes, prandaj struktura ngjan me një kullë me shkallë. Ky vendosje konsiderohet standard: pikërisht ai përdoret më shpesh në versionet kompjuterike dhe shembujt mësimorë. Ekzistojnë edhe variante të tjera — «muri», «ura», «kulla» dhe shumë të tjera. Ato bashkohen nga një gjë: disa pllaka mbulohen nga të tjerat — nga sipër ose anash. Pikërisht kjo krijon sfidën kryesore: jo të gjitha gurët janë menjëherë të disponueshme dhe suksesi varet nga cilat çifte do të hapen të parat.
• Pllakat e lira. Në lojë mund të hiqen vetëm ato pllaka që konsiderohen të lira. Një pllakë është e lirë nëse mbi të nuk qëndrojnë të tjera dhe të paktën një nga anët e saj të gjata është plotësisht e hapur. Nëse është e bllokuar njëkohësisht nga e majta dhe e djathta, ajo nuk është e disponueshme. Falë këtij rregulli, struktura mbetet e qëndrueshme dhe lojtari duhet të planifikojë veprimet e tij, duke hapur gradualisht çifte të reja.
• Heqja e çifteve. Lojtari vëzhgon fushën dhe kërkon dy pllaka të lira me figura identike. Duke gjetur një çift përputhës, ai i heq të dyja nga fusha në një lëvizje. Në kompletin klasik pothuajse të gjitha pllakat kanë nga katër kopje, prandaj çiftet mund të krijohen në kombinime të ndryshme. Ka edhe raste të veçanta: në komplet parashikohen tetë pllaka speciale — katër stinët dhe katër lulet. Brenda grupeve të tyre ato konsiderohen të barabarta: çdo stinë mund të hiqet me një tjetër stinë, dhe çdo lule me një tjetër lule. Për shembull, «pranvera» mund të bashkohet me «vjeshtën», ndërsa «vera» — me «dimrin». Falë këtij veçorie, këto pllaka veprojnë si një lloj «xholi» dhe shpesh ndihmojnë në përfundimin e vendosjes, kur çiftet e zakonshme pothuajse kanë mbaruar.
• Hapja e pllakave të reja. Pas heqjes së një çifti pllakash të lira, ato zhduken nga fusha dhe struktura ndryshon. Shpesh heqja e pllakave të sipërme ose anësore hap qasje tek ato që më parë ishin të mbuluara ose të bllokuara nga fqinjët. Kështu, pllakat e mëparshme të mbyllura bëhen të lira. Lojtari analizon mundësitë e reja dhe vazhdon të gjejë çifte, duke zbuluar gradualisht të gjithë strukturën.
• Qëllimi i lojës. Detyra kryesore e lojtarit është të shpërbëjë plotësisht strukturën, duke hequr të gjitha 144 pllakat. Nëse ai arrin të heqë çiftin e fundit, loja konsiderohet e fituar. Por nëse në një moment nuk mbeten çifte të disponueshme, ndërsa në tavolinë ende ka pllaka, vendosja shpallet e pazgjidhshme dhe loja mbyllet me humbje. Në lojërat reale kjo ndodh rrallë, veçanërisht në versionet kompjuterike: aty vendosja fillestare zakonisht formohet që të ketë të paktën një zgjidhje. Megjithatë, elementi i pasigurisë mbetet — ndonjëherë edhe strategjia e përkryer nuk të shpëton nga ngërçi i shkaktuar nga shpërndarja fillestare e pafat e pllakave.
• Mungesa e pikëve dhe rastësisë. Në Mahjong klasik nuk ka sistem pikëzimi dhe as kufizime të rrepta kohore — qëllimi është vetëm të shpërbëhet e gjithë struktura. Megjithatë, në shumë versione kompjuterike zhvilluesit shtojnë pikë dhe kohëmatës, për ta bërë lojën më konkurruese. Po ashtu, mungojnë mekanizmat e përzierjes ose shpërndarjes, tipikë për lojërat me letra: e gjithë pozita është e njohur që në fillim. Prandaj Mahjong i përket enigmave me informacion të hapur: lojtari sheh të gjithë fushën (përveç shtresave të mbuluara), dhe ndikimi i rastësisë është reduktuar në minimum. Çdo vendosje është një kombinim i fiksuar, ku rezultati pothuajse gjithmonë varet vetëm nga saktësia e vendimeve të lojtarit.

Mundësi shtesë

Shumë versione moderne të Mahjong futin rregulla dhe opsione shtesë, që e bëjnë lojën më fleksibile dhe argëtuese:

• Përzierja. Nëse nuk mbeten lëvizje, programi lejon një ose disa herë gjatë lojës të përzihen pllakat e mbetura, duke i ndërruar ato në mënyrë të rastësishme. Kjo funksion jep një shans të dytë për të zgjidhur enigmën, por mund të ulë rezultatin përfundimtar nëse ka sistem pikësh.
• Këshillat dhe anulimet. Funksioni i këshillës tregon një çift të mundshëm, ndërsa anulimi lejon të kthehesh një hap pas. Këto mjete janë të dobishme për mësim dhe korrigjim gabimesh, por përdorimi i tepruar i bën lojën dukshëm më të lehtë.
• Loja me kohë. Në disa versione është parashikuar një kohëmatës që kufizon kohëzgjatjen e lojës. Ky regjim shton elementin konkurrues dhe e kthen Mahjong në një garë me kohën.
• Temat e pllakave. Përveç simboleve tradicionale kineze (bambu, monedha, hieroglife, erërat, dragojtë, lulet dhe stinët), shpesh ofrohen tema grafike alternative: kafshë, fruta, flamuj ose simbole festive. Kjo nuk ndryshon rregullat, por e bën lojën më të larmishme dhe të përshtatshme për grupmosha të ndryshme.
• Madhësia e vendosjes. Loja standarde përdor 144 pllaka, por ka versione me më pak ose më shumë pllaka. Ka variante kompakte me 72 ose 96 pllaka dhe vendosje të mëdha me 288 pllaka ose më shumë, ndonjëherë duke përdorur dy komplekte.
• Pllakat speciale. Në disa adaptime ka pllaka «të egra», që mund të kombinohen me çdo figurë, ose çifte bonus që sjellin pikë shtesë. Këto elemente nuk i përkasin klasikës, por e zgjerojnë lojën.

Në përgjithësi, që nga shfaqja e versionit të parë të Lokard-it, rregullat bazë të Mahjong pothuajse nuk kanë ndryshuar: duhet të hiqen çiftet e pllakave të lira që përputhen, derisa të pastrohet fusha. Ndryshimet mes versioneve kanë të bëjnë kryesisht me funksionet shtesë dhe dizajnin, por thelbi i lojës mbetet i njëjtë. Pasi të mësoni parimet kryesore, do të orientoheni lehtë në çdo variant të Mahjong.

Këshilla për lojtarët fillestarë të Mahjong

Pasi të njiheni me rregullat, është e rëndësishme të zhvilloni një strategji të mirë loje. Mahjong nuk kërkon nxitim — përkundrazi, mendimi i matur rrit ndjeshëm shanset për sukses. Më poshtë jepen rekomandime që do t’ju ndihmojnë të luani në mënyrë efektive dhe të shijoni procesin. Këto këshilla ndahen në tre grupe: parime taktike të përgjithshme, rekomandime për vendosjen e prioriteteve dhe paralajmërime për gabimet tipike.

Taktika dhe qasjet strategjike

• Punoni nga anët dhe nga lart poshtë. Në fillim jepni përparësi çifteve që çlirojnë zonat e bllokuara. Së pari hiqni pllakat nga nivelet e sipërme dhe ato anësore. Kështu do të hapni qasjen në shtresat qendrore dhe të poshtme.
• Analizoni disa lëvizje përpara. Mos nxitoni të hiqni çiftin e parë që gjeni — vlerësoni fillimisht pasojat. Pyetni veten: «Çfarë do të hapë ky çift? A do të mbetet një pllakë pa partner?» Planifikoni të paktën 2–3 lëvizje përpara.
• Mbani ekuilibrin mes zonave. Përpiquni ta shpërbëni vendosjen në mënyrë të barabartë. Nëse hiqni vetëm nga një anë, tjetra mund të mbetet e bllokuar. Ndaj punoni njëkohësisht nga të dyja anët dhe nga lart.
• Kushtoni vëmendje pllakave identike. Kur në fushë janë hapur tre pllaka të njëjta, duhet të veproni me kujdes: duke hequr çiftin e gabuar, njëra mund të mbetet pa partner. Nëse janë të katërta të hapura, është një rast i rrallë i favorshëm.
• Ruani «lulet» dhe «stinët» për më vonë. Këto pllaka janë të barabarta brenda grupeve të tyre dhe shpesh ndihmojnë si «hap i rezervuar» në fund të lojës. Prandaj më mirë t’i lini për fund.

Gabimet e fillestarëve

• Lojë e çrregullt. Fillestarët shpesh heqin çifte në mënyrë të rastësishme, pa menduar për pasojat, gjë që çon në bllokim të fushës. Gjithmonë analizoni vendosjen tërësisht para se të veproni.
• Rreshta të gjatë. Lënia për fund e rreshtave horizontalë të gjatë ose grumbujve të lartë shpesh sjell bllokime. Shpërbëni gradualisht edhe këto pjesë.
• Mosshfrytëzimi i funksionit të anulimit. Anulimi është një mjet i vlefshëm për të mësuar dhe korrigjuar gabime. Përdoreni pa hezitim kur e shihni se një lëvizje ka qenë e gabuar.
• Humbja e përqendrimit. Mahjong kërkon vëmendje dhe kujtesë. Bëni pushime të shkurtra dhe kthehuni me një sy të freskët për të gjetur çifte të reja.

Teknika të avancuara

• Përdorni metodën e përjashtimit. Hiqni fillimisht lëvizjet që çojnë qartë në ngërç, si te Sudoku.
• Mësoni pozicionet e pllakave të mbuluara. Ndonjëherë mund të shihen pjesë të figurave të fshehura, gjë që ju lejon të parashikoni çiftet e ardhshme.
• Ushtroni me kohë. Pasi të jeni të sigurt, provoni të luani me kohëmatës për të zhvilluar shpejtësinë e reagimit.

Duke ndjekur këto këshilla, do të rrisni dukshëm përqindjen e lojërave të suksesshme dhe do të përjetoni më shumë kënaqësi nga loja. Mahjong është një enigmë që vlerëson vëmendjen ndaj detajeve, durimin dhe mendimin e kujdesshëm. Edhe një vendosje e vështirë e përfunduar sjell ndjenjën e arritjes. Me kalimin e kohës secili lojtar zhvillon teknikat e veta, por parimet bazë mbeten të vlefshme në çdo nivel.

Mahjong është një lojë ku secili gjen diçka për veten. Për disa ajo bëhet një ushtrim mëngjesi për trurin, për të tjerë një relaksim mbrëmjeje me muzikë të qetë. Duke mësuar rregullat dhe strategjitë, jeni gati të kaloni nga leximi në praktikë. Mbani mend: në Mahjong nuk ka kundërshtarë dhe askush nuk ju nxiton — është një lojë për shpirtin, ku kundërshtari kryesor dhe aleati jeni vetë ju. Duke hequr çift pas çifti, meditoni dhe hyni në një ritëm të veçantë mendimi.

Provoni të zbatoni këshillat e përshkruara dhe shpejt do të vini re se vendosjet që dukeshin të pamundura fillojnë të dorëzohen. Dhe nëse diçka nuk shkon — nuk ka problem: çdo lojë e re është unike, dhe pikërisht kjo është bukuria e saj. Mahjong na mëson se durimi dhe vëmendja mund të zgjidhin edhe detyrën më të ndërlikuar. Ndoshta jo çdo pasjans do të përfundojë me sukses, por secili do të sjellë zbulime të vogla të reja. Gati të testoni veten? Provoni të luani Mahjong online — sot mund ta bëni falas dhe pa regjistrim!