Ludo to znana gra planszowa, w którą gra się w dwie lub cztery osoby, używając zestawów kolorowych pionków i kostki do gry. Gra cieszy się dużą popularnością w Indiach, Europie i Ameryce Południowej. Istnieje wiele jej wariantów i nazw, z których niektóre są zarejestrowanymi znakami towarowymi — głównie należącymi do europejskich firm.
Historia gry
Po łacinie słowo ludo oznacza „gram”, jednak ta nazwa pojawiła się znacznie później — dopiero po tym, jak gra rozprzestrzeniła się z Azji Południowej do Europy. Historyczną ojczyzną Ludo są Indie, gdzie grano w nią już w VI wieku naszej ery — choć wtedy jeszcze bez użycia kostki.
Ostateczna wersja gry, w której gracze na zmianę rzucają kostką, została opatentowana w Anglii w 1896 roku przez Alfreda Colliera i wprowadzona na rynek pod nazwą Royal Ludo, co miało podkreślić jej status „królewskiej” gry planszowej.
Na przełomie XIX i XX wieku gra ta była bardzo popularna wśród marynarzy brytyjskiej marynarki wojennej. Po drobnych zmianach zasad otrzymała nową angielską nazwę — Uckers. W Szwecji popularna była wersja o nazwie Fia (pełna nazwa: Fia med knuff, czyli „Fia z pchnięciem”), a w Szwajcarii znana jako Eile mit Weile, co dosłownie oznacza „Śpiesz się powoli”.
Istnieją także inne warianty, jak węgierski — Ki nevet a végén („Kto się śmieje ostatni?”), niemiecki — Mensch ärgere Dich nicht („Człowieku, nie irytuj się”) oraz francuski — Jeu des petits chevaux („Gra w małe koniki”). W Hiszpanii dostosowana wersja znana jest jako parchís, a w Kolumbii jako parques. Warianty te mogą różnić się wyglądem planszy, liczbą pionków oraz szczegółowymi zasadami.
W wielu krajach gra ta wiąże się z lokalnymi tradycjami — od żartów i zaklęć na szczęście po skomplikowane reguły, takie jak obowiązkowe zbicie pionka przeciwnika po wejściu na to samo pole.
Istota gry pozostaje jednak taka sama — zmieniają się tylko nazwy i szczegóły mechaniki. Choć gra wywodzi się z Indii, zachodnie adaptacje znacząco zmieniły jej mechanikę i wygląd, oddalając się od oryginalnego pachisi — tradycyjnej gry planszowej znanej w Indiach od wieków.
Ludo rozprzestrzeniło się nie tylko na Zachód, ale również na Wschód. Na przykład w Wietnamie jest bardzo popularne pod nazwą Cờ cá ngựa („Gra w koniki morskie”), a w kulturze chińskiej istnieje podobna gra o nazwie 飞行棋 („Latające szachy”), w której pionki poruszają się po planszy w kształcie krzyża i mogą „latać” przez specjalne pola.
Ciekawostki
- Ludo wywodzi się ze staroindyjskiej gry pachisi, której historia sięga ponad 1500 lat. Grano w nią już za czasów imperium Guptów, około VI wieku. Świadectwem jej popularności są kamienne plansze wykute na tarasach fortu Agra w Indiach, które przetrwały do dziś.
- W pierwotnej wersji gry zamiast kostki używano muszelek kauri lub specjalnych patyczków, które rzucano na ziemię. Liczba stron skierowanych do góry określała liczbę ruchów.
- Cesarz Akbar I Wielki (XVI wiek, dynastia Mogołów) tak bardzo kochał pachisi, że grał w nią na ogromnej kamiennej planszy z żywymi pionkami — służącymi, którzy poruszali się zamiast figur.
- W niektórych szkołach w Indiach i Nigerii Ludo znajduje się na liście zalecanych gier na przerwach.
- W niektórych szkołach w Bangladeszu i Pakistanie gra była czasowo zakazana, ponieważ dzieci kłóciły się przez nią lub opuszczały lekcje, by grać.
Wystarczy zagrać tylko raz — a zrozumiesz: Ludo łączy ludzi, bawi i dostarcza prawdziwych emocji, radości i smaku zwycięstwa!