Shogi онлајн, бесплатно

Една од најпознатите друштвени игри, која по популарност ја надминува дури и славната го, е Shogi, или „јапонски шах“. И оваа игра се игра во пар на шаховска табла со црни и бели фигури.

Но, за разлика од класичниот шах, во Shogi први играат црните — „сенте“ (先手, „оние што играат први“), а белите — „готе“ (後手, „оние што играат подоцна“) — се втори на потег. Се разликуваат и видовите фигури, нивните движења и вредноста, а големината на таблата не е ограничена на 8×8 — може да достигне и 36×36 полиња!

Историја на играта

Не се знае точно кога настанала Shogi, но сигурно е дека потекнува од Јапонија — некаде помеѓу 794 и 1185 година од нашата ера. Потврда за тоа е трактатот „Нови записи за Саругаку“ (新猿楽記), напишан од дворскиот научник Фуџивара но Акихира (藤原明衡) за време на периодот Хејан (平安時代). Во овој текст детално се опишани правилата на играта, која веќе тогаш се делела на „мала Shogi“ и „голема Shogi“. Првата се играла на табла 9×9, а втората на табла 13×13 полиња.

Според историските извори, Shogi најверојатно настанала од индиската игра чатуранга (चतुरङ्ग), исто како и класичниот шах. Прво чатуранга се проширила од Индија во Персија, каде се претворила во играта шатранџ (شَطْرَنْج‎). Потоа шатранџ станала популарна во Југоисточна Азија, каде што се појавиле Xiangqi (象棋, Кина), Janggi (장기, Кореја) и Shogi (Јапонија).

Најстарите 16 фигури на Shogi пронајдени од археолози во префектурата Нара се датирани од XI век. Тие имаат рамна петаголна форма и се обележани со јапонски знаци. Иако формата на фигурите останала непроменета, големината на таблите значително се разликувала низ историјата. Така, од 1185 до 1573 година во Јапонија се играла Shogi на табли дури до 36×36 полиња, со до 804 фигури во една партија. Тоа ја правело играта една од најкомплексните во својата класа, многу посложена од западниот шах.

Постоеле неколку варијанти на Shogi: како Dai Shogi (大将棋, 15×15), Chū Shogi (中将棋, 12×12), Dai Dai Shogi (大大将棋, 17×17), Taikyoku Shogi (大局将棋, 36×36). Овие варијанти барале не само извонредна меморија и стратегиско размислување, туку и часови, па дури и денови за завршување на една партија.

Во XVI век, јапонскиот император Го-Нара (後奈良天皇) ја поедноставил играта и ја донел до нејзината современа форма. Од тој момент, Shogi се игра на фиксна табла од 9×9 полиња со само 40 фигури. Го-Нара вовел и ново основно правило — можноста, под одредени услови, да се користат фигури пленети од противникот. Токму ова правило ја прави Shogi вистински уникатна игра, а не само варијанта на шахот.

Со ова правило Shogi почнала да се смета не само за стратегиска игра, туку и за игра која бара флексибилно размислување: играчот мора да ги земе предвид не само своите фигури, туку и оние што противникот би можел да ги искористи против него. Оваа динамика значително ги проширува тактичките можности.

Shogi била најпопуларна во Јапонија од почетокот на XVII до крајот на XIX век. Таа се сметала за омилена забава на шогуните (воени водачи), а најдобриот играч го добивал звањето мејџин (名人, „голем мајстор“) и бил официјално назначуван за министер на Shogi. Во втората половина на XIX век, играта ја изгубила државната поддршка, а по Втората светска војна дури била и во опасност да биде забранета.

Причината поради која јапонската влада сакала да ја забрани Shogi било користењето на пленети фигури, што потсетувало на воени заробеници. Но мајсторот на Shogi од тој период — Масуда Коозо (升田幸三) — успеал да ја одбрани играта. Главниот негов аргумент бил дека во класичниот шах фигурите не се заробуваат, туку се „убиваат“, што е уште побрутално.

Масуда Коозо не само што ги убедил властите за културната вредност на играта, туку организирал и демонстративни мечеви, објавувал написи во медиумите и добил поддршка од интелектуалците. Благодарение на неговите напори, Shogi не само што била зачувана, туку доживеала и нов бран популарност во повоените години.

Интересни факти

Shogi е јапонска игра со вековна традиција, околу која се собрани многу интересни факти во текот на последните 900 години. Еве некои од нив:

• Спротивно на општото мислење, Shogi — а не класичниот шах — е најпопуларната „шаховска“ игра во светот, која потекнува од индиската чатуранга.
• На 17 ноември во Јапонија се одбележува официјалниот Ден на Shogi. Оваа традиција потекнува од XVII век, кога најдобрите играчи одигрувале свечени партии пред шогунот.
• Во зависност од нивото на вештина, играчите во Shogi добиваат титули (дан — 段) според системот „кју-дан“ (級—段): аматерски, професионални машки и професионални женски.
• Во Јапонија постои специјализирано училиште посветено на оваа игра. Таму се примаат само ученици постари од 20 години кои достигнале аматерско ниво од петти дан.
• Најдобриот играч во Shogi во периодот 1990–2000 бил Јапонецот Јошихару Хабу (羽生善治), кој освоил 99 титули. Во 2020-тите води неговиот сонародник Сота Фуџии (藤井聡太).
• Сота Фуџии станал најмладиот играч во историјата што го освоил титулата мејџин на возраст од 21 година, рушејќи рекорд стар над половина век. Тој исто така е првиот што истовремено ги освоил сите седум главни титули.

До 2025 година, Shogi се игра од најмалку 20 милиони луѓе — и аматери и професионалци. Тоа е далеку повеќе од бројот на играчи на ренџу и го. Shogi со право се смета за една од најпопуларните друштвени игри, не само во Јапонија, туку и во светот.

Оваа игра не само што го развива стратегиското размислување, туку и ги приближува играчите до богатата јапонска култура. Мнозина кои ја пробуваат еднаш, остануваат нејзини верни обожаватели засекогаш.

За разлика од класичниот шах, во шоги сите полиња на таблата се со иста боја, исто како и самите фигури. Иако се нарекуваат „црни“ и „бели“, сите фигури се во еднаква светла нијанса со темни знаци на нивната површина.

Припаѓањето на фигурите не се одредува според бојата, туку според насоката на остриот врв: фигурите секогаш се свртени кон противникот. Така, фигурите на горниот играч гледаат надолу, а на долниот — нагоре. Кога фигура ќе биде заробена и повторно внесена на таблата, нејзината насока автоматски се менува, што означува дека таа е под контрола на другиот играч. Тоа ја прави ориентацијата на фигурите главен визуелен показател за текот на партијата.

Ова графичко решение произлегува од историските традиции на изработка на фигури кои првично биле рачно изработени од дрво и обележувани со туш. Освен што е естетски впечатливо, овој пристап ја задржува прегледноста и читливоста на таблата дури и со голем број фигури во игра.

Правила на игра

Во играта се користат вкупно 40 фигури: по 20 за секој играч. Тие се поделени во 8 типа:

• Цар. Главната фигура што може да се движи едно поле во која било насока (како во шахот). Не смее да се движи на поле кое е под закана од фигура на противникот.
• Златен генерал. Може да се движи едно поле напред, настрана или назад, а по дијагонала само напред. Ова го прави одличен за одбрана и стабилен при навлегување во центарот на таблата.
• Сребрен генерал. Може да се движи дијагонално во сите насоки или едно поле напред. Кога ќе стигне до противничката страна, се претвора во златен генерал.
• Коњ. За разлика од шаховскиот, шоги-коњот се движи во „Г“-форма само напред — две полиња вертикално и едно хоризонтално, лево или десно. Тоа е единствената фигура што може да скока преку други.
• Копје. Може да се движи само вертикално напред преку неограничен број слободни полиња. Не смее да се враќа назад, а кога ќе стигне до крајот на таблата, се претвора во златен генерал.
• Тврдина. Се движи по повеќе полиња напред, лево или десно. Не може да се враќа назад. Кога ќе стигне до противничка територија, се претвора во змеј кој ги задржува движењата на тврдината, но добива и можност да се движи по едно поле дијагонално.
• Слон. Може да се движи по дијагонала преку повеќе слободни полиња. Кога ќе стигне до спротивниот крај, се претвора во коњ-змеј кој освен дијагоналното движење, може да се движи и едно поле вертикално и хоризонтално.
• Пион. Најслаба фигура во шоги, која се движи само едно поле напред. За разлика од шахот, напаѓа директно пред себе, а не по дијагонала.

На почетокот од партијата секој играч располага со 1 цар, 1 тврдина, 1 слон, 2 златни генерали, 2 сребрени генерали, 2 коњи, 2 копја и 9 пиони. Играта се игра наизменично, со тоа што секој играч на својот потег или поместува една фигура или внесува на таблата претходно заробена фигура од противникот.

• Не е дозволено да има два пиона во иста колона. Дури и ако има други фигури меѓу нив, повторување на пион во иста вертикала е забрането.
• Забрането е мат со пион од рака. Не смее да се фрли пион така што веднаш ќе се објави мат. Сепак, мат со веќе поставен пион е дозволен.
• Фигурите не смее да се поставуваат во ќор-сокаци. Не смее да се постави фигура на линија каде што не може да направи ниедно движење — на пример, копје на последната или коњ на претпоследната линија.
• Фигурите не смеат да се унапредуваат при поставување. Заробените фигури мора да се внесат во нивната основна форма, без веднаш да се трансформираат.

Забраната за двојни пиони во иста колона е едно од најпознатите правила во шоги, и неговото прекршување во официјална партија води до веднашна загуба. Интересен е и терминот „мат со пион од рака“ (打ち歩詰め) — ситуација кога играч се обидува да објави мат со фрлање на пион — нешто што строго се забранува според правилата.

За фигура да се трансформира во златен генерал, змеј или коњ-змеј, таа мора да влезе во зоната за трансформација на страната на противникот. Победува играчот што ќе го заштити својот цар и ќе објави мат на противникот.

Совети за игра

Шоги е уште поразновидна од класичниот шах, со можности за покомплексни стратегии и подолги комбинации.

• Унапредувајте ги фигурите. Придвижете ги во зоната за трансформација на противникот за да добијат поголема моќ и тактичка предност.
• Стратегиски користете ги заробените фигури. Поставете ги на слободни полиња за да го смените односот на силите и да создадете неочекувани закани.
• Чувајте го својот цар. Дури и при напад, внимавајте на неговата безбедност и не дозволувајте шах или мат.
• Напаѓајте од повеќе насоки. Опколете го царот на противникот за да го ограничите неговото движење и да ја зголемите шансата за успешен напад.

Клучно за стратегијата е рамномерното распределување на фигури помеѓу нападот и одбраната. Често една тврдина или слон останува во позадина за да го штити царот, додека друга фигура учествува во нападот.

Кога ќе ги совладате правилата, лесно ќе победувате послаби противници, вклучувајќи и вештачка интелигенција на пониско ниво. Но да се победи искусен играч во шоги е навистина тешко — за тоа е потребно не само искуство, туку и добра меморија, концентрација, логичко размислување и способност за планирање неколку потези однапред.