Ludo ონლაინი, უფასო

ლუდო ცნობილი სამაგიდო თამაშია, რომელსაც ორი ან ოთხი მოთამაშე თამაშობს ფერადი ფიგურებით და კამათლით. ეს თამაში განსაკუთრებით პოპულარულია ინდოეთში, ევროპასა და სამხრეთ ამერიკაში. მას აქვს რამდენიმე ვარიანტი და მრავალი სახელი, ზოგიერთი მათგანი რეგისტრირებულია როგორც სავაჭრო ნიშანი — ძირითადად ევროპული კომპანიების მიერ.

თამაშის ისტორია

ლათინურად ludo ნიშნავს "ვთამაშობ", თუმცა ეს სახელი ბევრად გვიან გაჩნდა — მას შემდეგ, რაც თამაში სამხრეთ აზიიდან ევროპაში გავრცელდა. ლუდოს ისტორიული წარმოშობა ინდოეთია, სადაც ის ჯერ კიდევ VI საუკუნეში თამაშობდნენ — თუმცა იმ დროისთვის კამათლის გარეშე.

თამაშის საბოლოო ვერსია, რომელშიც მოთამაშეები რიგრიგობით აგდებენ კამათელს, 1896 წელს ინგლისში დააპატენტა ალფრედ კოლიერმა და იგი ბაზარზე გამოვიდა სახელით Royal Ludo, რაც ხაზს უსვამდა მის „სამეფო“ თამაშად სტატუსს.

XIX და XX საუკუნეების მიჯნაზე ეს თამაში პოპულარული იყო ბრიტანეთის სამეფო ფლოტის მეზღვაურებს შორის. წესებში რამდენიმე ცვლილების შემდეგ თამაშს ინგლისურად ახალი სახელი დაერქვა — Uckers. შვედეთში გავრცელდა ვერსია სახელწოდებით Fia (სრული სახელია: Fia med knuff — "ფია ბიძგით"), ხოლო შვეიცარიაში — Eile mit Weile, რაც სიტყვასიტყვით ნიშნავს "იჩქარე ნელა".

ასევე არსებობს უნგრული ვერსია — Ki nevet a végén („ვინ იცინის ბოლოს?“), გერმანული — Mensch ärgere Dich nicht („ადამიანო, ნუ გაბრაზდები“) და ფრანგული — Jeu des petits chevaux („პატარა ცხენების თამაში“). ესპანეთში ადაპტირებული ვერსია ცნობილია როგორც parchís, ხოლო კოლუმბიაში — parques. ეს ვერსიები განსხვავდება დაფის დიზაინით, ფიგურების რაოდენობითა და სპეციალური წესებით.

ბევრ ქვეყანაში თამაშს თან ახლავს ადგილობრივი ტრადიციები — ხუმრობები, წარმატების სურვილები ან რთული ადგილობრივი წესები, როგორიცაა მოწინააღმდეგის ფიგურის სავალდებულო წაღება ერთსა და იმავე უჯრაზე მოხვედრისას.

თამაშის არსი უცვლელი რჩება — იცვლება მხოლოდ სახელები და მექანიკური დეტალები. მიუხედავად იმისა, რომ თამაში ინდური წარმოშობისაა, დასავლურმა ადაპტაციებმა მნიშვნელოვნად შეცვალეს მისი მექანიკა და ვიზუალი, რაც მას აშორებს ორიგინალურ პაჩისისგან — ტრადიციული ინდური სამაგიდო თამაშისგან, რომელიც საუკუნეების განმავლობაში იყო გავრცელებული.

გარდა დასავლეთისა, ლუდო გავრცელდა აღმოსავლეთშიც. მაგალითად, ვიეტნამში ის ცნობილია სახელით Cờ cá ngựa („ზღვის ცხენების თამაში“), ხოლო ჩინურ კულტურაში არსებობს მსგავსი თამაში სახელწოდებით 飞行棋 („მფრინავი ჭადრაკი“), სადაც ფიგურები გადაადგილდებიან ჯვრის ფორმის დაფაზე და შეუძლიათ "ფრენა" სპეციალური უჯრებით.

საინტერესო ფაქტები

• ლუდო წარმოშობით უძველესი ინდური თამაშის — პაჩისის შთამომავალია, რომლის ისტორიაც 1500 წელზე მეტს ითვლის. მას თამაშობდნენ გუპტების იმპერიის პერიოდში, VI საუკუნის ახლოს. მისი პოპულარობის დასტურია ქვის დაფები, რომლებიც დღემდე შემორჩენილია ინდოეთში, აგრას ციხის ტერასებზე.
• ორიგინალურ ვერსიაში კამათლის ნაცვლად გამოიყენებოდა კაური — ზღვის ნიჟარები ან სპეციალური ჩხირები, რომლებიც მიწაზე იგდებოდა. ზემოთ მოქცეული მხარეების რაოდენობა განსაზღვრავდა სვლის რაოდენობას.
• მუგლების დინასტიის იმპერატორი აკბარ დიდი (XVI საუკუნე) იმდენად უყვარდა პაჩისი, რომ მას თამაშობდა გიგანტურ ქვის დაფაზე ცოცხალი ფიგურებით — მსახურებით, რომლებიც ფიგურების ნაცვლად გადაადგილდებოდნენ.
• ინდოეთისა და ნიგერიის ზოგიერთი სკოლა ლუდოს რეკომენდებულ თამაშებად ასახელებს შესვენებაზე.
• ბანგლადეშისა და პაკისტანის ზოგიერთ სკოლაში თამაში დროებით აკრძალული იყო, რადგან ბავშვები მასზე ჩხუბობდნენ ან გაკვეთილებს აცდენდნენ.

დასჭირდება მხოლოდ ერთი პარტია — და გაიგებთ: ლუდო აერთიანებს, ართობს და მოაქვს ნამდვილი მღელვარება, სიხარული და გამარჯვების გემო!

თუ არ ჩავთვლით თამაშის სხვა ვერსიებს, როგორიცაა ინდური პაჩისი ან პარჩისი, ლუდოს თამაში მიმდინარეობს ერთი კამათლითა და თითოეული მოთამაშისთვის ოთხი ფიშკით. სათამაშო დაფა დაყოფილია ოთხ ფერად ზონად — როგორც წესი, ლურჯი, ყვითელი, მწვანე და წითელი — რომლებიც დაკავშირებულია ბილიკებით, რომლებიც მიდიან დაფის ცენტრალურ ნაწილამდე.

თამაშის წესები

თამაშის მიზანია მორიგეობით კენჭის (კამათლის) გაგორება და ფიშკების საათის ისრის მიმართულებით გადაადგილება (გარე ბილიკზე), რათა მოთამაშე პირველმა მიაღწიოს საბოლოო (ცენტრალურ) ზონას მოწინააღმდეგეებზე ადრე.

თამაშის დასაწყისში უნდა:

• დასვათ თქვენი ოთხი ფიშკა შესაბამისი ფერის კუთხეში (ლურჯი, წითელი, ყვითელი ან მწვანე).
• გადაწყვიტოთ წილისყრით, ვინ დაიწყებს პირველად (შესაძლებელია კამათლითაც).
• თქვენს სვლაზე დააგორეთ კამათი. თუ „6“ ამოვარდა, ერთ ფიშკას გამოიყვანთ ბაზიდან და დააყენებთ თქვენი ფერის საწყის ბილიკზე, ბაზის მახლობლად. თუ ამოვა „1“–დან „5“-მდე, ფიშკები ბაზაში რჩება.
• ყოველი „6“-ის შემდეგ გაქვთ დამატებითი სვლის უფლება. თუ შემდეგ ამოვა „1“–დან „5“-მდე, ფიშკა იმოძრავებს შესაბამისი რაოდენობის უჯრაზე საათის ისრის მიმართულებით.
• თუ კიდევ ერთხელ ამოვა „6“, შეგიძლიათ აირჩიოთ: გამოყვანოთ ახალი ფიშკა ან გააგრძელოთ უკვე მოქმედი ფიშკით მოძრაობა.

თუ არ ამოვიდა „6“ და სვლა დასრულდა — რიგი გადადის მოწინააღმდეგეზე.

ლუდოს თამაშისას შეგიძლიათ:

• გადაადგილოთ ფიშკები კამათლიდან მიღებული რიცხვის შესაბამისი უჯრებით.
• დასასრულოთ სვლა მოწინააღმდეგის ფიშკაზე — ის ბრუნდება ბაზაში. ხელახლა გამოსაყვანად მას უნდა ამოუვიდეს „6“.
• დასასრულოთ სვლა უსაფრთხო უჯრაზე, რომელიც აღინიშნება ვარსკვლავით. ასეთ უჯრაზე ფიშკების დარტყმა შეუძლებელია.

დამატებითი წესები

ზოგ ვერსიაში მოქმედებს დამატებითი წესი: თუ სვლას ასრულებთ უჯრაზე, სადაც უკვე დგას თქვენი ფიშკა, ისინი ქმნიან ბლოკს. მოწინააღმდეგე ვერ დაიკავებს და ვერც გადაკვეთს ამ უჯრას, ხოლო თავად შეგიძლიათ თავისუფლად იმოძრაოთ ბლოკში არსებული ფიშკებით.

ბლოკები დამახასიათებელია ლუდოს აზიური ვერსიებისთვის და თამაშში სტრატეგიულ ელემენტს ამატებს. მაგალითად, თუ თქვენი ბლოკი მდებარეობს მოწინააღმდეგის ფიშკიდან სამ უჯრაზე წინ და მას ამოსდის „4“, ის ვერ გადაადგილდება და სვლა გადმოდის თქვენზე.

ბლოკის გადასაადგილებლად უნდა ამოვიდეს „2“, „4“ ან „6“. ამის შემდეგ თითოეული ფიშკა ბლოკიდან შეიძლება გადამოძრავდეს 1, 2 ან 3 უჯრაზე. თუ ამოვიდა კენტი რიცხვი და არ გაქვთ სხვა ფიშკა ბლოკის გარდა, ბლოკი იშლება.

თამაშის რჩევები

ლუდო პირველად შეიძლება რთულად მოგეჩვენოთ, მაგრამ ეს შთაბეჭდილება რამდენიმე თამაშის შემდეგ ქრება. როცა წესებს ისწავლით და მცირე გამოცდილებას მიიღებთ, მალე დაიწყებთ მოგებას — იქნება ეს ცოცხალი მოწინააღმდეგე თუ ხელოვნური ინტელექტი. აი რამდენიმე სასარგებლო რჩევა:

• ყოველთვის დააკვირდით დაფაზე არსებულ სიტუაციას და წინასწარ დაგეგმეთ სვლები.
• მოიაზრეთ თავდასხმა თავდაცვის ნაცვლად — იპოვეთ მოწინააღმდეგის სუსტი წერტილები და დააბრუნეთ მისი ფიშკები ბაზაში.
• გაითვალისწინეთ კამათლიდან ამოსვლის ალბათობა და მხოლოდ იღბალს ნუ დაეყრდნობით (მაგალითად, იმედით „6“-ზე).

წესების დაცვით და ამ მარტივი რჩევების გამოყენებით, სწრაფად ისწავლით ლუდოს თამაშს და მოგებას — თანაც სიამოვნებით. რამდენიმე პარტიის შემდეგ ეს თამაში შესაძლოა თქვენი ერთ-ერთი ფავორიტი გახდეს და მოგინდებათ თამაში არა მხოლოდ კომპიუტერთან, არამედ მეგობრებთან და ოჯახთან ერთადაც!