Backgammon ონლაინი, უფასო

Backgammon — მსოფლიოს უძველესი სამაგიდო თამაშებიდან ერთ-ერთია, რომლის ისტორია რამდენიმე ათასწლეულს მოიცავს. ამ თამაშში საოცარი თანაბარწონიერებითაა შერწყმული წესების სიმარტივე და სტრატეგიული შესაძლებლობების სიღრმე, რამაც მას საშუალება მისცა საუკუნეების განმავლობაში გადაელახა დრო და პოპულარული გამხდარიყო მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში. Backgammon გამოირჩევა სხვა ლოგიკური თამაშებისგან იშვიათი ბალანსით შემთხვევითობასა და ოსტატობას შორის: ერთი მხრივ — პასების გაგორებით გამოწვეული იღბალი, ხოლო მეორე მხრივ — გათვლებისა და ტაქტიკური აზროვნების საჭიროება. სწორედ ამან განაპირობა ის, რომ თამაშმა განსაკუთრებული ადგილი დაიკავა სხვადასხვა კულტურაში — ძველი სპარსეთის სამეფო კარებიდან თანამედროვე კაფეებამდე — და სამართლიანად ითვლება ერთ-ერთ ყველაზე დახვეწილ და ინტელექტუალურ გართობად.

Backgammon-ის ისტორია

თამაშის უძველესი ფესვები

არქეოლოგიური აღმოჩენები ცხადყოფს, რომ Backgammon-ის წინამორბედი თამაშები არსებობდა უკვე უძველეს დროში. ირანში (ძველი სპარსეთი) აღმოჩენილია დაახლოებით ხუთი ათასი წლის ასაკის სათამაშო ნაკრებები — დაფები ამოკვეთილი ხვრელებითა და პასებით — რომლებიც ჯიროფტის არქეოლოგიურ კულტურას მიეკუთვნება. თამაშის ერთ-ერთ უძველეს ნიმუშად მიიჩნევა Royal Game of Ur (ურის სამეფო თამაში), რომელიც დაახლოებით ძვ.წ. 2600 წელს მესოპოტამიაში იყო გავრცელებული. ისევე როგორც Backgammon, ესეც იყო შეჯიბრი, სადაც იღბალი და ოსტატობა შერწყმული იყო ფიშკებისა და პასების გამოყენებით.

ანტიკური წყაროები ახსენებენ რომაულ თამაშ Latrunculi-ს, რომელიც ფიშკებით სტრატეგიულ ბრძოლას წარმოადგენდა, ასევე უფრო გვიანდელ ბიზანტიურ თამაშს Tabula-ს, რომელსაც ჰქონდა 24 უჯრედი და თითოეული მოთამაშისთვის 15 ფიშკა. იმ დროსაც Tabula-ს მიზანი იყო საკუთარი ფიშკების რაც შეიძლება სწრაფად გავლა დაფაზე და მათი მოცილება მოწინააღმდეგემდე — პრინციპი, რომელიც ახლოს დგას თანამედროვე Backgammon-თან.

სპარსული ლეგენდა Backgammon-ის შექმნაზე

თამაში, რომელიც ყველაზე მეტად ჰგავს თანამედროვე Backgammon-ს, წარმოიშვა სპარსეთში სასანიდთა იმპერიის პერიოდში (III–VI საუკუნე წ.შ.). თამაშის სპარსული სახელწოდება — Nard (ნარდ) — არის Nardshir-ის შემოკლება, რაც ნიშნავს «მამაც არდაშირის თამაშს». ლეგენდის თანახმად, თამაში გამოიგონა ვეზირმა ბოზორგმეჰრმა (بزرگمهر) მეფე ხოსრო I ანუშირვანის (خسرو انوشیروان) კარზე. ამბობენ, რომ ბოზორგმეჰრმა ეს ახალი თამაში შექმნა ინდური შახმატის საპასუხოდ, რათა ეჩვენებინა სპარსეთის გონებრივი უპირატესობა.

სპარსელი პოეტის ფერდოსის (فردوسی) ეპოსში «შაჰნამე» (شاهنامه) ეს ლეგენდა განსაკუთრებულად შთამბეჭდავადაა მოთხრობილი, სადაც Backgammon-ის წარმოშობა ბრძენი ვეზირის სახელთან არის დაკავშირებული. მიუხედავად იმისა, რომ კონკრეტული შემქმნელის ისტორიული მტკიცებულება არ არსებობს, თვით ლეგენდა მიუთითებს თამაშის სპარსულ წარმომავლობაზე და მის მნიშვნელობაზე სპარსეთის სამეფო კარზე.

თამაშის გავრცელება აღმოსავლეთში და გრძელი და მოკლე Backgammon-ის წარმოშობა

სპარსეთიდან Backgammon ფართოდ გავრცელდა ახლო აღმოსავლეთში, ცენტრალურ აზიაში და შემდგომაც. უკვე VII–VIII საუკუნეებში ის იხსენიება არაბულ წყაროებში სახელწოდებით «ტახთე-ნარდ». არაბული გავლენის მეშვეობით, რომელიც სიცილიამდე გავრცელდა, თამაში შევიდა ჩრდილოეთ აფრიკაში და იბერიის ნახევარკუნძულზე: მიიჩნევა, რომ ევროპაში თამაში პირველად X საუკუნეში გამოჩნდა Tables (— «დაფები») სახელით.

თამაში ცნობილი იყო ჩინეთშიც: ისტორიული ქრონიკები ახსენებენ shuang-lu (雙陸) თამაშს — რომელიც Backgammon-ს ჰგავდა — და რომელიც, გადმოცემის თანახმად, დასავლეთ ინდეთში შეიქმნა და ჩინეთში შევიდა ვეის დინასტიის პერიოდში (220–265 წ.შ.). V–VI საუკუნეებისთვის shuang-lu ფართოდ იყო გავრცელებული და პოპულარულ გასართობად იქცა. იაპონიაში მსგავსი თამაში სახელად sugoroku (双六) იმდენად პოპულარული გახდა, რომ იმპერატრიცა ჯიტომ (持統天皇) 689 წელს გამოსცა ბრძანება მისი აკრძალვის შესახებ მოსახლეობის ზედმეტი აზარტის გამო. ეს ფაქტები აჩვენებს, რომ შუა საუკუნეებშიც კი Backgammon-ს მრავალი ადგილობრივი ვარიანტი და სახელწოდება ჰქონდა.

Backgammon ევროპაში შუა საუკუნეებში

ევროპაში Backgammon-ს მსგავსი თამაშები ცნობილი იყო Tables სახელით. თამაშის პირველი წერილობითი ხსენება გვხვდება 1025 წლის ანგლო-საქსურ ხელნაწერში (Codex Exoniensis), სადაც ნათქვამია: «ორი კაცი დასხდნენ Tables-ს სათამაშოდ...». XI საუკუნეში მსგავსი თამაშები გავრცელდა საფრანგეთში სახელწოდებით Trictrac და სწრაფად მოიპოვა პოპულარობა არისტოკრატებსა და აზარტულ მოთამაშეებს შორის.

საფრანგეთის მეფემ ლუი IX-მ (Louis IX) 1254 წელს გამოსცა ბრძანება, რომლითაც აუკრძალა თავის კარზე მყოფთ აზარტული თამაშების, მათ შორის Tables-ის, თამაში. მიუხედავად აკრძალვისა, თამაში აგრძელებდა გავრცელებას: გერმანიაში პირველი ხსენებები XII საუკუნით თარიღდება, ხოლო ისლანდიაში XIII საუკუნით. ესპანეთში მეფე ალფონსო X ბრძენმა (Alfonso X de Castilla) 1283 წელს თავის ცნობილ ტრაქტატში «Libro de los Juegos» (თამაშების წიგნი) ერთ თავი მიუძღვნა Tables (Todas Tablas) თამაშს და დეტალურად აღწერა მისი წესები.

XVI საუკუნისთვის კუბიკიანი სამაგიდო თამაშები მყარად დამკვიდრდა ყოველდღიურ ცხოვრებაში მთელ ევროპაში. თუმცა ერთიანი წესები არ არსებობდა: თითოეულ ქვეყანასა და რეგიონს თავისი ვერსია ჰქონდა. საფრანგეთში თამაშობდნენ Trictrac-ს, იტალიაში Tavole Reale-ს, ესპანეთში Tablas Reales-ს, გერმანიაში Puff-ს. ინგლისში დიდი ხნის განმავლობაში გამოიყენებოდა საერთო სახელწოდება Tables, ხოლო მხოლოდ XVII საუკუნის დასაწყისში გაჩნდა სიტყვა «Backgammon». ტერმინის ეტიმოლოგია ზუსტად დადგენილი არ არის: ერთი ვერსიით, იგი მომდინარეობს ძველი ინგლისური სიტყვებიდან back («უკან») და gamen («თამაში»), რაც ასახავს თამაშის არსს — ფიშკების დაბრუნებას სახლში; მეორე ვერსიით, იგი წარმოიშვა უელსური სიტყვებიდან bach («პატარა») და cammaun («ბრძოლა»). ასე დამკვიდრდა ტერმინი, რომელიც აღნიშნავდა თამაშის «მოკლე» ვერსიას, ანუ იმ ვარიანტს, სადაც შესაძლებელი იყო ფიშკების დარტყმა.

გრძელი და მოკლე Backgammon-ის წარმოშობა

შუა საუკუნეების რუსეთსა და მეზობელ ქვეყნებში თამაში ცნობილი იყო სპარსული სახელით Nard. კავკასიისა და ცენტრალური აზიის გავლით Backgammon გავრცელდა საქართველოში (სადაც XVII საუკუნიდან მას «ნარდიი» ეწოდებოდა), ხოლო მოგვიანებით კალმიკებსა და ვოლგისა და ციმბირის სხვა ხალხებში. რუსეთსა და ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებში Backgammon ფართოდ გავრცელდა XX საუკუნეში და იქცა ტრადიციულ სამაგიდო თამაშად, განსაკუთრებით პოპულარულად ქალაქის ეზოებსა და დასასვენებელ კურორტებში. დროთა განმავლობაში ჩამოყალიბდა ორი ძირითადი ვარიანტი: გრძელი და მოკლე Backgammon.

გრძელი Backgammon უფრო ძველი ვარიანტია, რომელიც ახლოს დგას ძველსპარსულ Nard-თან. ამ ტიპში ყველა ფიშკა იწყებს თამაშს ერთი პოზიციიდან («თავიდან») და ორივე მოთამაშე მოძრაობს ერთსა და იმავე მიმართულებით; დარტყმული ფიშკები დაფიდან არ მოიხსნება — ერთი ფიშკით დაკავებული უჯრედი მოწინააღმდეგისთვის მიუწვდომელი ხდება. ეს ვარიანტი პოპულარულია აღმოსავლეთში და პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში და ხშირად ითვლება კლასიკურ Backgammon-ად.

მოკლე Backgammon დასავლური ტიპია, სადაც საწყისი განლაგება განაწილებულია დაფაზე, მოთამაშეები მოძრაობენ საპირისპირო მიმართულებით (საპირისპირო ტრაექტორიებით), ხოლო ფიშკების «დარტყმა» და მათი განთავსება შესაძლებელია ცენტრალურ ზოლზე (ბარზე). მოკლე Backgammon ფართოდ გავრცელდა ევროპაში XVI საუკუნიდან, ხოლო XVII–XVIII საუკუნეებში გახდა ცნობილი ამერიკაშიც. ორივე ვარიანტს საერთო საფუძველი აქვს, თუმცა განსხვავებული ტაქტიკური აქცენტები, და ისტორიულად ისინი პარალელურად ვითარდებოდნენ.

თამაშის განვითარება ახალ დროში

XVII საუკუნეში ინგლისში Tables თამაშმა განიცადა ცვლილებები და ფაქტობრივად გადაიქცა მოკლე Backgammon-ად. ტერმინის «Backgammon» პირველი სანდო ხსენება თარიღდება 1635 წლით. ინგლისელმა მოთამაშეებმა ახალი ვარიანტი განასხვავეს ძველი Irish-ისგან (ირლანდიური Backgammon), რომელიც უფრო სერიოზულად ითვლებოდა, თუმცა საბოლოოდ მოკლე Backgammon-მა ჩაანაცვლა ის. 1743 წელს ლონდონში გამოიცა პირველი დეტალური ტრაქტატი, სადაც აღწერილი იყო წესები და სტრატეგიები — «A Short Treatise on the Game of Back-Gammon» (ედმუნდ ჰოილი, 1753, «Backgammon-ის შესახებ მოკლე ტრაქტატი») — სადაც დაფიქსირდა იმ დროის მოკლე Backgammon-ის ძირითადი წესები. აღსანიშნავია, რომ XVIII საუკუნეში თამაში პოპულარული გახდა სამღვდელოებაშიც კი, მიუხედავად იმისა, რომ ეკლესია დიდი ხნის განმავლობაში გმობდა აზარტულ თამაშებს.

XIX საუკუნისთვის მოკლე Backgammon-ის წესებმა თითქმის სრულად მიიღო თანამედროვე ფორმა. საუკუნის შუა პერიოდში ფართოდ გამოიყენებოდა ცენტრალური ზოლი (ბარი) დარტყმული ფიშკებისთვის, ხოლო პარტიის მოგება შეიძლებოდა შეფასებულიყო ერთ, ორ ან სამ ქულად: ჩვეულებრივი მოგება — როდესაც მოთამაშე პირველként ხსნის ყველა ფიშკას; Gammon — ორმაგი მოგება, თუ გამარჯვებულმა ყველა ფიშკა მოხსნა და დამარცხებულმა ვერ მოასწრო ვერცერთის მოხსნა; ხოლო Backgammon — სამმაგი მოგება, როდესაც გამარჯვებულმა ყველა ფიშკა მოხსნა, მაგრამ მოწინააღმდეგეს არცერთი არ მოუხსნია და სულ მცირე ერთი ფიშკა რჩება ბარზე ან გამარჯვებულის სახლში. ქულების ეს სისტემა გახდა თანამედროვე მოკლე Backgammon-ის წესების საფუძველი.

უახლესი ცვლილებები — გაორმაგების კუბი და ინტერესის აღორძინება

მეცხრე საუკუნის უდიდესი სიახლე გახდა გაორმაგების კუბის გამოჩენა. 1920-იან წლებში ნიუ-იორკის სათამაშო კლუბებში გამოიგონეს სპეციალური Doubling Cube, რომლის მხარეებზე აღინიშნებოდა რიცხვები 2, 4, 8, 16, 32 და 64. ეს საშუალებას აძლევდა მოთამაშეებს თამაშის მიმდინარეობისას გაეზარდათ ფსონი. კუბმა თამაში უფრო რთული გახადა, რადგან დაამატა რისკის შეფასების ელემენტი: ახლა მოთამაშეს უნდა სცოდნოდა არა მხოლოდ ჩიპების ოსტატურად გადაადგილება, არამედ სწორი მომენტის შერჩევა ფსონის გაორმაგების შესათავაზებლად საკუთარი გამარჯვების შანსების გათვალისწინებით.

გაორმაგების კუბის გამოჩენასთან ერთად Backgammon გადაიქცა ახალ დონეზე ამაღლებულ ინტელექტუალურ თამაშად, რამაც ხელი შეუწყო მის პოპულარობას ელიტაში. 1960-იან წლებში ამ თამაშისადმი ინტერესი აშშ-ში და ევროპაში პიკს მიაღწია. ამ აღორძინებაში დიდი როლი ითამაშა პრინცმა ალექსის ობოლენსკიმ (Alexis Obolensky) — რუსი არისტოკრატების შთამომავალმა, რომელიც ამერიკაში დასახლდა და «თანამედროვე Backgammon-ის მამად» გახდა ცნობილი. 1963 წელს მან დააარსა Backgammon-ის საერთაშორისო ასოციაცია, შეიმუშავა ოფიციალური ერთიანი წესები და მოაწყო პირველი მსხვილი ტურნირები. უკვე 1964 წელს ნიუ-იორკში გაიმართა საერთაშორისო ტურნირი მრავალი ცნობადი ფიგურის მონაწილეობით, ხოლო 1967 წელს ლას-ვეგასში ჩატარდა Backgammon-ის პირველი მსოფლიო ჩემპიონატი.

თამაში სწრაფად იქცა მოდად: Backgammon თამაშობდნენ კერძო კლუბებში, უნივერსიტეტებსა და საზოგადოებრივ შეკრებებზე. ტარდებოდა ტურნირები მსხვილი კომპანიების სპონსორობით, ჩნდებოდნენ ცნობილი ჩემპიონები და სტრატეგიის წიგნების ავტორები, რამაც Backgammon დაამკვიდრა, როგორც ინტელექტუალური და პრესტიჟული გართობა.

მეცხრე საუკუნის ბოლოსთვის Backgammon კვლავ პოპულარული რჩებოდა ბევრ ქვეყანაში. აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვის რეგიონში Backgammon კვლავ ითვლება ეროვნულ თამაშად: საბერძნეთში, თურქეთში, ლიბანში, კვიპროსსა და ისრაელში ის ღრმად არის ფესვგადგმული ხალხურ კულტურაში. დიდ ბრიტანეთსა და შეერთებულ შტატებში შეიქმნა Backgammon-ის ეროვნული ფედერაციები, რომლებიც რეგულარულად ატარებენ ჩემპიონატებსა და ლიგებს.

1990-იანი წლების დასაწყისიდან Backgammon შევიდა ციფრულ ეპოქაში: შეიქმნა პროგრამები კომპიუტერთან სათამაშოდ და პარტიების ანალიზისთვის, ხოლო ინტერნეტის განვითარებასთან ერთად გაჩნდა შესაძლებლობა, ონლაინ ეთამაშათ მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხის მოწინააღმდეგეებთან. ამგვარად, თამაში, რომელიც ძველ დროში წარმოიშვა, შეძლო ახალ ეპოქებსა და ტექნოლოგიებთან ადაპტაცია, ინტელექტუალური მომხიბვლელობის დაკარგვის გარეშე.

საინტერესო ფაქტები Backgammon-ის შესახებ

• სამეფო თამაშები და დიპლომატიური საჩუქრები. Backgammon დიდი ხნის განმავლობაში ითვლებოდა არისტოკრატთა თამაშად და ხშირად იყო დიპლომატიური საჩუქრების ნაწილი. 1740-იან წლებში ოსმალეთის სულთანმა მაჰმუდ I-მა (محمود) საფრანგეთის მეფე ლუი XV-ს (Louis XV) აჩუქა ფუფუნების ხისგან დამზადებული Backgammon-ის ნაკრები, მოპირკეთებული მარგალიტის ჩასმით — დახვეწილობისა და გონიერების სიმბოლო. ოქროთი, სპილოს ძვლით ან კუს ნაჭუჭით მორთული მსგავსი დაფები ინახებოდა სამეფო კოლექციებში, როგორც მაღალი სტატუსის ნიშანი. XVIII საუკუნის ნაკრებები დღეს აუქციონებზე ათიათასობით დოლარად ფასობს, განსაკუთრებით ისინი, რომლებიც ცნობილ ისტორიულ პირებს ეკუთვნოდათ.
• აკრძალვები და მოთამაშეთა გამჭრიახობა. თავისი გრძელი ისტორიის განმავლობაში Backgammon არაერთხელ აიკრძალა აზარტულ თამაშებთან კავშირის გამო. 1254 წელს საფრანგეთის მეფემ ლუი IX-მ აკრძალა თამაში სამეფო კარზე, ხოლო ინგლისში 1526 წელს კარდინალმა თომას ვულსიმ (Thomas Wolsey) Backgammon «ეშმაკის გამოგონებად» გამოაცხადა და ყველა დაფის დაწვა დაავალა. თუმცა მოხერხებულმა ოსტატებმა გამოსავალი იპოვეს: XVI საუკუნეში ინგლისში დაიწყეს წიგნის ფორმის დასაკეცი Backgammon-ის დაფების წარმოება. გარედან ისინი წიგნს ჰგავდა, მაგრამ შიგნით ინახებოდა სათამაშო ველი, ჩიპები და კამათლები. ეს საშუალებას აძლევდა არისტოკრატიას ფარულად ეთამაშათ აკრძალული თამაში — ისინი ხსნიდნენ «წიგნს» სათამაშოდ და საფრთხის შემთხვევაში სწრაფად ხურავდნენ მას. დღეს ასეთი ნაკრებები იშვიათ და ძვირფას ანტიკვარულ საგნებად ითვლება.
• Backgammon ხელოვნებასა და პოპულარულ კულტურაში. თავისი პოპულარობის წყალობით Backgammon მრავალჯერ გამოჩნდა ხელოვნებისა და ლიტერატურის ნიმუშებში. მაგალითად, ჰოლანდიელმა მხატვარმა იან სტენმა (Jan Steen, 1626–1679) თავის ტილოზე «The Game of Tric-Trac» გამოსახა გლეხები, რომლებიც Backgammon თამაშობენ, რაც ასახავს მომენტის დაძაბულობას. ერმიტაჟის მუზეუმში ინახება სტენის სხვა ტილო, სადაც ერთ-ერთი მოთამაშე დაფას ამტვრევს — სავარაუდოდ, მარცხის გამო. მოგვიანებით Backgammon გამოჩნდა კინემატოგრაფშიც: ჯეიმს ბონდის ფილმში «Octopussy» (1983) გმირი თამაშობს Backgammon კამათლით, რაც ხაზს უსვამს რისკისა და ფსიქოლოგიური დაპირისპირების ატმოსფეროს. აღმოსავლურ ლიტერატურასა და პოეზიაში თამაშის სახე ხშირად განასახიერებს ბედი의 გარდამავლობას და შემთხვევითობის მიღების სიბრძნეს.
• რეკორდები და მიღწევები. დღეს ტარდება საერთაშორისო ტურნირები Backgammon-ში, სადაც ერთმანეთს მსოფლიოს საუკეთესო მოთამაშეები უპირისპირდებიან. 1970-იანი წლებიდან ყოველწლიურად იმართება Backgammon-ის მსოფლიო ჩემპიონატი — თავდაპირველად ლას-ვეგასში, შემდეგ კი მონაკოში — რომელიც აერთიანებს პროფესიონალ მოთამაშეებს მთელი მსოფლიოდან. არსებობს რეკორდებიც, რომლებიც თამაშის ხანგრძლივობას უკავშირდება: 2018 წელს აზერბაიჯანში რუსტამ ბილალოვმა (Rustam Bilalov) დაამყარა გინესის რეკორდი ყველაზე ხანგრძლივ Backgammon-ის მარათონში, რომელიც 25 საათსა და 41 წუთს გაგრძელდა. სხვა საინტერესო ფაქტი — თამაშის დასასრულებლად საჭირო კამათლის მინიმალური სროლების რაოდენობაა 16 სვლა, რაც მათემატიკოსებმა თეორიულად გამოთვალეს.

საუკუნეების განმავლობაში Backgammon გახდა მრავალი ხალხის კულტურული მემკვიდრეობის განუყოფელი ნაწილი. იგი დაიბადა ძველ პერსიაში, გაიარა აკრძალვებისა და აღორძინებების ეპოქები, დაიპყრო როგორც აღმოსავლეთი, ისე დასავლეთი და დღემდე შეინარჩუნა თავისი მიმზიდველობა. Backgammon-ის ისტორია არის ადამიანის გართობის ისტორია, სადაც შეჯიბრების სული და ფიქრი ერთმანეთს ერწყმის — სამეფო კარის მეზღაპრეებიდან შუა საუკუნეების ტავერნებამდე და მე-20 საუკუნის დახვეწილ სალონებამდე. დღეს Backgammon კვლავ აერთიანებს სხვადასხვა თაობისა და კულტურის ხალხს, სთავაზობს შემთხვევითობისა და გამოთვლის იშვიათ შერწყმას. ამ თამაშის გზის გააზრება ამჟღავნებს მის განსაკუთრებულ ღირებულებას — როგორც კულტურულ ფენომენს და როგორც გონების სავარჯიშოს.

Backgammon-ის მდიდარ ისტორიას გაცნობის შემდეგ, ბუნებრივია, გსურთ თქვენი უნარების გამოცდა დაფასთან. შემდეგ ნაწილში განვიხილავთ ამ ლეგენდარული თამაშის წესებს — მოკლე Backgammon-იდან (თანამედროვე ვერსია) აღმოსავლურ გრძელ Backgammon-მდე — და გაგიზიარებთ პრაქტიკულ რჩევებს. ჩაეფლეთ სიბრძნისა და აზარტის ატმოსფეროში, რომელსაც Backgammon გთავაზობთ, და აღმოაჩინეთ ლოგიკური ბრძოლებისა და უძველესი ტრადიციების სამყარო.

Backgammon — ორსაქმიანი მაგიდის თამაშია, რომელიც ტარდება სპეციალურ დაფაზე 30 ფიშკით — 15 თეთრით და 15 შავით — და ორი კამათლით. დაფა შედგება 24 პუნქტისგან (ვიწრო სამკუთხედებისგან), რომლებიც შუა გამყოფით ორ ნაწილად არის დაყოფილი. თითოეული მოთამაშე ამოძრავებს თავის ფიშკებს კამათლის შედეგების მიხედვით, მიზანი კი არის, რომ მოწინააღმდეგემდე მანამდე გაატაროს ყველა ფიშკა დაფის გარშემო და მოხსნას ისინი. ერთი პარტია Backgammon-ში ჩვეულებრივ გრძელდება 5 დან 30 წუთამდე — კამათლის შედეგისა და მოთამაშეთა ოსტატობის დონის მიხედვით; თამაშისთვის საკმარისია ორი მონაწილე და სტანდარტული ნაკრები.

მექანიკური თვალსაზრისით, Backgammon არის კონკურენტული რბოლა ელემენტარული შემთხვევითობით. თითოეული მოთამაშე აგორებს ორ კამათელს და ამოძრავებს თავის ფიშკებს დაფაზე, ირჩევს რომელი ფიშკა და რამდენი პუნქტით გადაადგილოს. ყოველი აგორება ქმნის ახალ მდგომარეობას, ხოლო წარმატება დამოკიდებულია როგორც ბედზე, ისე ოსტატობაზე — უნარზე, გამოიყენოს მიღებული კომბინაციები ოპტიმალურად. თამაში საინტერესოა, რადგან ის მოითხოვს მუდმივ ბალანსს რისკსა და უსაფრთხოებას შორის: შეიძლება ითამაშო ფრთხილად, რათა აიცილო მარტოხელა ფიშკების დაცემა, ან თამამად იმოქმედო, დაეყრდნო ბედს და მოწინააღმდეგეს დაუგო ხაფანგი.

Backgammon ფასდება ლოგიკური და კომბინაციური აზროვნების განვითარებისთვის, წინასწარ გათვლებისა და გადაწყვეტილების მიღების უნარისთვის გაურკვეველ პირობებში. გარდა ამისა, თამაშს აქვს ესთეტიკური მხარეც: ლამაზი ხის ან ინტარზიული დაფები, კამათლის ხმაცა და აგორების რიტუალი — ეს ყველაფერი ქმნის თამაშის განსაკუთრებულ სიამოვნებას. ამიტომაც Backgammon საუკუნეების განმავლობაში რჩება საყვარელ გართობად მეგობრული შეხვედრებისთვის და გონებრივი დასვენებისთვის.

Backgammon-ის წესები: როგორ ვითამაშოთ

დავიწყებამდე გავეცნოთ თამაშის ძირითად ელემენტებს. Backgammon-ის დაფა შედგება 24 პუნქტისგან (სამკუთხედებისგან) — თითო მხარეს 12 პუნქტი. პუნქტები დაყოფილია ოთხ კვადრატად, თითოეულში ექვსი პუნქტით: ორი «საშინაო» ზონა (თითო თითო მოთამაშისთვის) და ორი გარე ზონა. დაფის შუაში მდებარეობს ბარი — გამყოფი ზოლი, სადაც მოკლე Backgammon-ში თავსდება «დაცემული» ფიშკები. თითოეულ მოთამაშეს აქვს თავისი ფერის 15 ფიშკა, ხოლო მოძრაობა განისაზღვრება ორი კამათლით, რომელთა რიცხვებია 1 დან 6-მდე. ქვემოთ მოყვანილია წესები ორი ძირითადი ვერსიისთვის — მოკლე Backgammon-ისთვის (თანამედროვე ბექგემონი) და გრძელი Backgammon-ისთვის.

მოკლე Backgammon

• საწყისი განლაგება. მოკლე Backgammon-ში თითოეული მოთამაშის ფიშკები განლაგებულია განსაზღვრული სქემით: 2 ფიშკა 24-ე პუნქტზე (მოწინააღმდეგის «სახლიდან» ყველაზე შორს), 5 ფიშკა 13-ე პუნქტზე, 3 ფიშკა 8-ე პუნქტზე და 5 ფიშკა 6-ე პუნქტზე. ამგვარად, ფიშკები ნაწილდება საშინაო და გარე ზონებს შორის. მოთამაშეები ზიან ერთმანეთს პირდაპირ απένανე, თითოეული ხედავს თავის საშინაო ზონას (პუნქტები 1–6 თეთრებისთვის და სარკისებურად შავებისთვის). სვლები სრულდება საწინააღმდეგო მიმართულებით: თეთრები მოძრაობენ საათის ისრის საწინააღმდეგოდ, შავები — საათის ისრის მიმართულებით. მიზანია, ყველა ფიშკა გაატაროს დაფის გარშემო და მოხსნას ისინი მოწინააღმდეგემდე.
• სვლის თანმიმდევრობა. თამაშის დასაწყისში თითოეული მოთამაშე აგორებს ერთ კამათელს. ვინც უფრო დიდ რიცხვს მოიგორებს, იწყებს თამაშს და პირველ სვლაში იყენებს ორივე მნიშვნელობას. თუ ორივეს ერთი და იგივე რიცხვი გამოუვა, კვლავ აგორებენ მანამ, სანამ განსხვავებული შედეგი არ დადგება. ამის შემდეგ თითოეული მოთამაშე თავის რიგზე აგორებს ორ კამათელს და ამოძრავებს ფიშკებს მიღებული შედეგების მიხედვით.
• ფიშკების მოძრაობა. ორ კამათელზე მიღებული რიცხვები აჩვენებს რამდენი პუნქტით შეიძლება გადაადგილდეს ერთი ან ორი ფიშკა. თითოეული რიცხვი გამოიყენება როგორც ცალკე სვლა. მაგალითად, თუ ამოვიდა 5 და 3, შეიძლება ერთი ფიშკა გადაადგილდეს 5 პუნქტით და მეორე 3-ით, ან ერთი ფიშკა გადაადგილდეს 8 პუნქტით, იმ შემთხვევაში თუ შუა პუნქტი თავისუფალია. ფიშკების გადაადგილება შესაძლებელია მხოლოდ წინ — საკუთარი «სახლისკენ», ანუ უფრო დაბალი ნომრის მქონე პუნქტებისკენ. ფიშკა არ შეიძლება მოთავსდეს იმ პუნქტზე, სადაც მოწინააღმდეგის ორი ან მეტი ფიშკაა. თუ პუნქტზე მხოლოდ ერთი მოწინააღმდეგის ფიშკაა (ბლოტი), მასზე შეიძლება დარტყმა — მოწინააღმდეგის ფიშკა მოიხსნება დაფიდან და გადადის ბარზე, საიდანაც უნდა დაბრუნდეს თამაშში.
• დაბლი. თუ კამათლებზე ამოდის ერთნაირი რიცხვები (მაგალითად 6–6 ან 3–3), მოთამაშეს შეუძლია თითოეული რიცხვი ორჯერ გამოიყენოს, ანუ ორი სვლის ნაცვლად ოთხი სვლა შეასრულოს. მაგალითად, თუ ამოვიდა 6–6, მოთამაშეს შეუძლია გადაადგილოს ერთი ან რამდენიმე ფიშკა 6 პუნქტით ოთხჯერ. ასეთი შედეგი ითვლება წარმატებულად, რადგან საშუალებას იძლევა სწრაფად წინსვლა და პოზიციის გაუმჯობესება დაფაზე.
• სავალდებულო სვლები. მოთამაშე ვალდებულია გამოიყენოს კამათლებზე მიღებული ორივე მნიშვნელობა (ან ოთხივე, თუ დუბლია), თუ ეს წესების ფარგლებშია. თუ მხოლოდ ერთი სვლა არის შესაძლებელი, უნდა გამოიყენოს უფრო დიდი რიცხვი. თუ არცერთი სვლა არ არის შესაძლებელი (მაგალითად, ყველა გზა დაბლოკილია მოწინააღმდეგის ფიშკებით), სვლა გამოტოვება. ეს შეიძლება მოხდეს მაშინ, როცა ყველა ფიშკა ბარზეა და შესასვლელი პუნქტები დაკავებულია მოწინააღმდეგის ორი ან მეტი ფიშკით.
• დარტყმა და ბარი. მოკლე Backgammon-ში შესაძლებელია მოწინააღმდეგის ფიშკების დარტყმა: თუ შენი ფიშკა დადგება იმ პუნქტზე, სადაც მხოლოდ ერთი მოწინააღმდეგის ფიშკაა, მას ურტყამენ და გადაჰყავთ ბარზე — დაფის შუაში. დარტყმული ფიშკა დროებით ითვლება თამაშიდან გამორიცხულად. სხვა სვლების შესრულებამდე მოთამაშემ უნდა დააბრუნოს ყველა ფიშკა ბარიდან თამაშში. დაბრუნება ხდება კამათლის შედეგების მიხედვით: მაგალითად, თუ ამოვიდა 4 და 6, ფიშკა შეიძლება შევიდეს მოწინააღმდეგის საშინაო ზონის 4 ან 6 პუნქტზე, თუ ისინი არ არიან დაკავებული ორი ან მეტი ფიშკით. თუ ყველა შესასვლელი პუნქტი დაკავებულია, სვლა გამოტოვება. ყველა დარტყმული ფიშკის დაბრუნების შემდეგ დარჩენილი სვლები სრულდება ჩვეულებრივად.

გრძელი Backgammon

• საწყისი განლაგება და მოძრაობის მიმართულება. გრძელ Backgammon-ში (აღმოსავლური ვერსია) თითოეულ მოთამაშეს აქვს 15 ქვრივი, რომლებიც ერთ წერტილზე იწყებენ — ე.წ. «თავზე». თეთრი ქვების თავი მდებარეობს შავის საშინაო ზონის მარჯვენა უკიდურეს წერტილზე, ხოლო შავის ქვების თავი — სიმეტრიულად, თეთრის საშინაო ზონის მარჯვენა წერტილზე. სხვა სიტყვებით, ორივე თავი განლაგებულია დაფის ერთი დიაგონალის საპირისპირო კუთხეებში. მოთამაშეები ქვებს ერთსა და იმავე მიმართულებით ამოძრავებენ — თეთრების თვალსაზრისით საათის ისრის საწინააღმდეგოდ. განსხვავებით მოკლე Backgammon-ისგან, თეთრი და შავი ქვების გზები პირდაპირ არ კვეთენ ერთმანეთს: ისინი თითქოს მისდევენ ერთმანეთს წრეზე. თეთრი ქვები მოძრაობენ თავიდან შავის სახლამდე, შემდეგ შავის გარე ზონაში, შემდეგ თეთრის გარე ზონაში და ასრულებენ მოძრაობას საკუთარ სახლში; შავი ქვები მოძრაობენ ანალოგიურად — თავიდან თეთრის ზონიდან საკუთარ სახლში.
• სვლის მიმდევრობა. პირველი სვლის უფლება გრძელ Backgammon-ში იგივე წესით განისაზღვრება, როგორც მოკლეში: თითოეული მოთამაშე აგორებს ერთ კამათელს, და ვისაც მეტი რიცხვი გამოუვა, იწყებს თამაშს, იყენებს ორივე კამათლის ჯამს პირველ სვლაში. თუ ორივეს ერთი და იგივე რიცხვი გამოუვიდა, კამათლები თავიდან აიგორება, სანამ განსხვავება არ გამოვა. შემდეგ სვლები მონაცვლეობით სრულდება: ყოველი სვლა იწყება ორი კამათლის აგორებით. მიღებული რიცხვები განსაზღვრავს, რამდენი პუნქტით შეიძლება ქვების გადაადგილება. მოთამაშემ უნდა გამოიყენოს ორივე რიცხვი, თუ ეს წესების ფარგლებშია; თუ აგორებულია დუბლიკატი (ერთი და იგივე რიცხვი ორივე კამათელზე), თითოეული რიცხვი ორჯერ გამოიყენება, რაც იძლევა ოთხ სვლას. სვლა გრძელდება მანამ, სანამ ყველა შესაძლო გადაადგილება არ შესრულდება.
• მოძრაობა და კამათლის წესები. ქვების გადაადგილება ეფუძნება იმავე პრინციპს: ქვა გამოდის თავიდან და გადადის იმ რაოდენობის პუნქტით, რაც კამათელზე ამოვიდა, იმ პირობით, რომ საბოლოო პუნქტი არ არის დაკავებული მოწინააღმდეგის ქვებით. გრძელ Backgammon-ში აკრძალულია ქვების მოთავსება იმ პუნქტზე, სადაც მოწინააღმდეგის თუნდაც ერთი ქვა დგას — აქ დარტყმა არ არსებობს, და პუნქტი ეკუთვნის იმ ქვას, რომელიც პირველმა დაიკავა. შესაბამისად, ამ ვერსიაში არ არის «ბარი» ან დაჭერილი ქვები. დანარჩენი წესები იგივეა, რაც მოკლე Backgammon-ში: თითოეული კამათელი იძლევა ცალკე სვლას (ან შეიძლება გაერთიანდეს, თუ ყველა შუალედური პუნქტი თავისუფალია); დუბლიკატის შემთხვევაში მოთამაშე ასრულებს ოთხ სვლას იმავე რიცხვით. სვლები ყოველთვის უნდა შესრულდეს, როცა ეს შესაძლებელია წესების ფარგლებში. არსებობს მნიშვნელოვანი შეზღუდვა: ერთი სვლის განმავლობაში თავიდან შეიძლება მხოლოდ ერთი ქვა გამოვიდეს. გამონაკლისია თამაშის პირველი სვლა: თუ ამოვიდა დუბლიკატი 6–6, 4–4 ან 3–3, კლასიკური წესებით ნებადართულია ორი ქვავის ერთდროული გამოტანა («ორი ქვავის გამოსვლა»). სხვა შემთხვევაში თითო სვლაზე მხოლოდ ერთი ქვავის გამოტანაა დაშვებული. ეს წესი თამაშის დასაწყისს უფრო სტრატეგიულს ხდის: ქვების დაუყოვნებლივ გაფანტვა შეუძლებელია და საჭიროა წინასწარი დაგეგმვა.
• ბლოკირება და შეზღუდვები. გრძელ Backgammon-ში, მიუხედავად იმისა, რომ მოწინააღმდეგის ქვების დარტყმა შეუძლებელია, მათი დაბლოკვა რჩება თამაშის სტრატეგიის მნიშვნელოვან ნაწილად. ორი ან მეტი ქვა ერთ პუნქტზე ხდის მას დახურულად მოწინააღმდეგისთვის. მოთამაშეები ქმნიან «პრეიმებს» — მიმდევრობით დაკავებულ პუნქტთა რიგებს — მოწინააღმდეგის ქვების პროგრესის შესაფერხებლად. მაგალითად, თუ დახურავთ 4 ან 5 პუნქტს ზედიზედ, შეგიძლიათ მნიშვნელოვნად შეაფერხოთ მისი ქვები. თუმცა გრძელი Backgammon-ის წესები კრძალავს «სრულ ბლოკს»: დაუშვებელია ექვსი დახურული პუნქტის ჯაჭვი, რომელიც მთლიანად აკავებს მოწინააღმდეგის ქვებს. მინიმუმ ერთ ქვავ უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა ბლოკის გვერდის ავლით სვლისა. თუ ექვსპუნქტიანი ბლოკი მთლიანად აჩერებს მოწინააღმდეგის ქვებს, ასეთი სვლა ითვლება არალეგალურად. პრაქტიკულად ეს ნიშნავს, რომ ექვსპუნქტიანი ბლოკი ნებადართულია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მოწინააღმდეგის მინიმუმ ერთი ქვა უკვე გადალახა იგი. სხვა მხრივ ბლოკირება რჩება საკვანძო ტაქტიკად: დარტყმის გარეშე გამარჯვება მიიღწევა გონივრული მანევრირებით და დაბრკოლებების შექმნით.
• ქვების მოხსნა დაფიდან. როდესაც თქვენი ყველა 15 ქვა გაივლის წრეს და მოხვდება საშინაო ზონაში (ბოლო ექვს პუნქტში), იწყებთ მათი მოხსნას დაფიდან, ისევე როგორც მოკლე Backgammon-ში. მოხსნის წესები იგივეა: კამათელზე ამოსული რიცხვი საშუალებას გაძლევთ მოხსნათ ქვა შესაბამისი პუნქტიდან; თუ იქ ქვა არ არის, შეგიძლიათ გააკეთოთ სვლა საშინაო ზონის შიგნით ან მოხსნათ ქვა უფრო შორეული დაკავებული პუნქტიდან. იმის გამო, რომ გრძელ Backgammon-ში მოწინააღმდეგის დარტყმა შეუძლებელია, მოხსნის პროცესი უფრო მარტივია: მიზანია რაც შეიძლება სწრაფად მოხსნათ ყველა თქვენი ქვა.
• ქულების დათვლა და გამარჯვება. გრძელ Backgammon-ში ჩვეულებრივ თამაშობენ ერთ ქულაზე თითო პარტიაში. იმარჯვებს ის, ვინც პირველი მოხსნის ყველა ქვას დაფიდან. თუ გამარჯვებულმა მოხსნა ყველა ქვა, ხოლო მოწინააღმდეგეს დარჩა თუნდაც ერთი, ეს არის ჩვეულებრივი გამარჯვება — ერთი ქულა. თუ მოწინააღმდეგეს არც ერთი ქვა აღარ დარჩა, ეს ითვლება ორმაგ გამარჯვებად. ოფიციალურ მატჩებში თამაშობენ წინასწარ შეთანხმებულ ქულამდე. ორმაგების კუბი იშვიათად გამოიყენება გრძელ Backgammon-ში და გვხვდება მხოლოდ სავარჯიშო ან აზარტულ პარტიებში.

დამწყებებს ხშირად ურჩევენ დაიწყონ მოკლე Backgammon-ით, რადგან დარტყმის შესაძლებლობა თამაშს უფრო დინამიურსა და სანახაობრივს ხდის. გრძელი Backgammon ფასდება თავისი სტრატეგიული სისუფთავით: წარმატება თითქმის მთლიანად ტაქტიკაზეა დამოკიდებული, ხოლო შემთხვევითობის ელემენტი მხოლოდ კამათლის აგორებაში ჩნდება, ამიტომ წაგების შანსი შემთხვევით ფაქტორიდან მინიმალურია. ორივე ვერსიის ათვისება დაგეხმარებათ უკეთ გაიგოთ ამ მონუმენტალური თამაშის ყველა ნიუანსი.

რჩევები Backgammon-ის დამწყები მოთამაშეებისთვის

Backgammon — თამაშია, სადაც ოსტატობა გამოცდილებით მოდის. პროგრესის დასაჩქარებლად მნიშვნელოვანია ძირითადი ტაქტიკური პრინციპების გაგება და გავრცელებული შეცდომების თავიდან აცილება. ქვემოთ რჩევები დაყოფილია სამ ჯგუფად: ზოგადი ტაქტიკური მიდგომები, დამწყებების შეცდომები და იდეები უფრო განვითარებული სტრატეგიისთვის. ეს რეკომენდაციები სასარგებლოა როგორც მოკლე, ისე გრძელ Backgammon-ში (შესაბამისი წესების გათვალისწინებით).

ტაქტიკური მიდგომები

• შექმენით «სახლი» და ანკერები. ეცადეთ რაც შეიძლება ადრე დაიკავოთ პუნქტები საშინაო ზონაში — განსაკუთრებით მე-5 პუნქტი, ე.წ. «ოქროს პუნქტი». დაკავებული პუნქტები სახლში ართულებს მოწინააღმდეგის დაჭერილი ქვების დაბრუნებას მოკლე Backgammon-ში და ამარტივებს თქვენი ქვების მოხსნას. ასევე სასარგებლოა ანკერის შექმნა — პუნქტი მოწინააღმდეგის ზონაში, სადაც ორი თქვენი ქვა დგას. ანკერი (განსაკუთრებით მოწინააღმდეგის 20-ე ან 21-ე პუნქტზე) წარმოადგენს საყრდენს: იგი ანელებს მოწინააღმდეგის პროგრესს და უზრუნველყოფს უსაფრთხო ადგილს თქვენი ქვებისთვის. გრძელ Backgammon-ში მნიშვნელოვანია ქვების დროული წინწაწევა და რამდენიმე პუნქტის დაკავება, რათა თავიდან აიცილოთ ჩაჭერა თავზე.
• არ დატოვოთ ქვები მარტო უაზროდ. მარტოხელა ქვები (ბლოტები) დაუცველია: მოკლე Backgammon-ში მათი დარტყმა შეიძლება, გრძელში კი მათი დაბლოკვა. ეცადეთ ქვები წყვილებად გადაადგილოთ, რომ ერთმანეთს ფარავდნენ. სვლის წინ დაფიქრდით: დარჩება თუ არა ქვა მარტო ღია პოზიციაზე? თუ კი — გადაწყვიტეთ, ღირს თუ არა რისკზე წასვლა, თუ უკეთესია უსაფრთხოდ თამაში. თუმცა ზედმეტი სიფრთხილეც საზიანოა: ზოგჯერ ღირებულია რისკზე წასვლა ბლოტით, რათა დაიკავოთ მნიშვნელოვანი პუნქტი ან შეაფერხოთ მოწინააღმდეგე. დაიცავით ბალანსი უსაფრთხოებასა და სიმამაცეს შორის.
• კონცენტრირდით ბლოკების (პრეიმების) შექმნაზე. რამდენიმე თქვენი ქვა ზედიზედ პუნქტებზე ქმნის სერიოზულ ბარიერს მოწინააღმდეგისთვის. იდეალური პრეიმი მოიცავს 6 დახურულ პუნქტს, თუმცა 4 ან 5 ზედიზედ პუნქტიც მნიშვნელოვანი უპირატესობაა. ეცადეთ ბლოკები შექმნათ თქვენს გარე ზონაში მოწინააღმდეგის პროგრესის შესაფერხებლად ან სახლში ქვების მოხსნის გასამარტივებლად. გრძელ Backgammon-ში შეუძლებელია მოწინააღმდეგის ყველა ქვის სრული დაბლოკვა: მინიმუმ ერთი უნდა შეძლოს გავლა. მოკლე ვერსიაში ეს ტექნიკურად შესაძლებელია, მაგრამ პრაქტიკულად რთულია. ნებისმიერ შემთხვევაში, პრინციპი იგივეა: ჯობს საიმედოდ დახუროთ პუნქტი, ვიდრე სცადოთ დამატებითი ქვის დარტყმა, განსაკუთრებით თუ მოწინააღმდეგეს უკვე ჰყავს ქვა ბარზე.
• დაკვირდით ქვების განაწილებას დაფაზე. მოერიდეთ ზედმეტად ბევრი ქვავის დაგროვებას ერთ პუნქტზე — ე.წ. «კოშკებს». მაგალითად, 5 ქვა ერთ სამკუთხედზე ხშირად ზედმეტია: ჯობს ისინი სხვა პოზიციების კონტროლისთვის გამოიყენოთ. მეორე მხრივ, არ დატოვოთ ძალიან ბევრი მარტოხელა ქვა (ბლოტი), რათა არ გახადოთ ისინი დაუცველი. ითამაშეთ მოქნილად: ეცადეთ ქვები ისე გადაანაწილოთ, რომ ნებისმიერი კამათლის შედეგი იძლეოდეს სასარგებლო სვლას.
• გაითვალისწინეთ თამაშის ეტაპი. დასაწყისში მნიშვნელოვანია ქვების გამოყვანა თავიდან და საკვანძო პუნქტების დაკავება; შუაში — პოზიციების გამაგრება და გადაწყვეტილება, ითამაშოთ თუ არა სირბილზე ან შეაფერხოთ მოწინააღმდეგე; ბოლოს კი იმოქმედეთ ფრთხილად ან რისკიანად სიტუაციის მიხედვით — თუ წინ ხართ, ფრთხილად მოხსენით ქვები, ხოლო თუ ჩამორჩებით, ეცადეთ გაართულოთ მოწინააღმდეგის სვლები.

დამწყებთათვის გავრცელებული შეცდომები

• თამაშის გეგმის არქონა. დამწყებები ხშირად თამაშობენ «მიმდინარე ვითარების მიხედვით», საერთო სტრატეგიის გარეშე. მაგალითად, როცა ხედავენ მოწინააღმდეგის ქვის დარტყმის შესაძლებლობას, მაშინვე ასე აკეთებენ, არ აფასებენ საკუთარ მდგომარეობას. ან ყველა ქვას წინ მიაქანებენ, უკანა ხაზის დაუცველად. ყოველი ყრის შემდეგ შეაფასეთ პოზიცია: რა მოგცემთ მეტ სარგებელს — შეტევა თუ პოზიციის გამყარება? ზოგჯერ სჯობს საკუთარი სახლის გამაგრება ან ჩამორჩენილი ქვების გამოყვანა, ვიდრე ერთ დარტყმაზე რისკის წაღება.
• მეტისმეტად ფრთხილი თამაში («თამაში სახლში»). მეორე უკიდურესობა — ზედმეტად უსაფრთხო თამაშია. დამწყებები ხშირად ერიდებიან ბლოტის (ღია ქვის) დატოვებას და შედეგად უშედეგო სვლებს აკეთებენ. მაგალითად, ისინი მხოლოდ სახლში გადაადგილებენ ქვებს, წინსვლის ნაცვლად. ეს იწვევს ტემპის დაკარგვას და ინიციატივის გადაცემას მოწინააღმდეგისთვის. ნუ შეგეშინდებათ მცირე რისკის — განსაკუთრებით თამაშის დასაწყისში, როცა დარტყმული ქვა ჯერ კიდევ დაუბრუნდება დაფას. Backgammon-ში ტემპი გადამწყვეტია — სჯობს მცირე რისკით წინ წასვლა, ვიდრე ადგილას დგომა და მოწინააღმდეგისთვის ყველა მნიშვნელოვანი პუნქტის მიტოვება.
• ქულისა და გაორმაგების იგნორირება (მოკლე Backgammon-ში). ქულებზე მატჩებისას დამწყებები ხშირად ავიწყდებათ გაორმაგების სტრატეგია. გაორმაგების კუბის არასწორი გამოყენება ან უარის თქმა მის მიღებაზე შეცდომაა, რომელიც მოგების შანსს აკარგვინებთ. დაიმახსოვრეთ: თუ თავდაჯერებით ლიდერობთ, შესთავაზეთ გაორმაგება — თორემ მხოლოდ 1 ქულას მიიღებთ იქ, სადაც 2-ის მოპოვება შეიძლებოდა. და პირიქით, როცა აშკარად აგებთ — სჯობს გაორმაგებაზე პასი თქვათ და ქულები შემდეგი თამაშისთვის შეინარჩუნოთ.
• სავარაუდო შანსების არასწორი გამოთვლა. Backgammon-ში многое დამოკიდებულია იმაზე, რა რიცხვები გამოჩნდება კუბიკებზე. ხშირი შეცდომაა ბლოტის რისკის არასწორი შეფასება. მაგალითად, მოთამაშე ტოვებს ქვას ღიას 6 პუნქტით დაშორებით და ფიქრობს, რომ «ალბათ ვერ დაარტყამს». მაგრამ შანსი საკმაოდ დიდია — დაახლოებით 17%. ან, პირიქით, ეშინიათ იშვიათი დუბლიკის, რომელიც მოწინააღმდეგეს სჭირდება მოსაგებად, მიუხედავად იმისა, რომ მისი შანსიც 17%-ია. თანდათან ისწავლეთ Backgammon-ის ძირითადი ალბათობები — რომელი ყრები უფრო ხშირია და რა შანსია კონკრეტული მოქმედების შესრულებაზე. ეს დაგეხმარებათ უკეთ გადაწყვეტილების მიღებაში: ზოგჯერ შეიძლება დატოვოთ ერთი ბლოტი, თუ მისი დარტყმის შანსი მხოლოდ 8%-ია, ხოლო სარგებელი დიდია.
• ვადამდე გადასვლა რბოლაზე. მოკლე Backgammon-ში არსებობს ორი ძირითადი სტილი — კონტაქტზე თამაში (დარტყმებისა და ბლოკირების მცდელობა) და რბოლა (როდესაც ორივე მოთამაშე ცდილობს ქვების სწრაფად გაყვანას რისკის გარეშე). ხშირი შეცდომაა — ზედმეტად ადრე გადასვლა რბოლაზე, როცა მოწინააღმდეგეს ჯერ კიდევ ძლიერი პოზიცია აქვს. მაგალითად, დამწყები ცდილობს ყველა ქვის გაქცევას, მიუხედავად იმისა, რომ მოწინააღმდეგეს წინ ბლოკი აქვს — შედეგად დაიჭერენ და დაარტყამენ. ან პირიქით, რჩება ბრძოლაში მაშინ, როცა სჯობდა გაქცევა (თუ წინ ხართ მანძილით). აქ გიშველით პიპების დათვლა — ჯამური რაოდენობა პუნქტებისა, რომლებიც თითოეულ ქვას დარჩა ფინიშამდე. ისწავლეთ შეფასება, ვის აქვს ნაკლები გზა. თუ თქვენ წინ ხართ პიპებში — მოერიდეთ კონტაქტს და დააბრუნეთ ქვები სახლში. თუ შორს ჩამორჩებით — შეეცადეთ შექმნათ სირთულეები მოწინააღმდეგისთვის, რადგან შემთხვევითი ბედი ერთადერთი შანსია გამარჯვებისთვის.

მოწინავე სტრატეგიები

• რისკების მართვა და სვლების დაგეგმვა. გამოცდილი მოთამაშეები ითვლიან თავიანთი მოქმედებების შედეგებს, აფასებენ მოწინააღმდეგის სავარაუდო ყრებს და წინასწარ წარმოიდგენენ, როგორ შეიცვლება პოზიცია. ისინი ყურადღებას აქცევენ, სად ტოვებენ ერთეულ ქვებს, რომელი პუნქტებია ღია და რა სვლებს გამოიყენებს მოწინააღმდეგე. ისინი ფიქრობენ, როგორც შახმატისტები — არა მხოლოდ საკუთარ შემდეგ სვლაზე, არამედ მოწინააღმდეგის სავარაუდო პასუხებზე.
• პრინციპი «უსაფრთხოდ თუ თამამად». ყველა პოზიციაში არსებობს აგრესიული და ფრთხილი სვლა. აგრესიული სვლა შეიძლება დატოვოს ბლოტი, სცადოს მოწინააღმდეგის ქვის დარტყმა ან გაამწვავოს სიტუაცია; ფრთხილი — აძლიერებს სახლს, ხურავს პუნქტებს და ამცირებს რისკს. ოსტატობა იმაშია, რომ იცოდეთ, როდის გამოიყენოთ რომელი სტილი: თუ ჩამორჩებით, ითამაშეთ თამამად, ეძებეთ შანსი თამაშის მიმართულების შესაცვლელად; თუ ლიდერობთ — ითამაშეთ საიმედოდ, არ დაუტოვოთ მოწინააღმდეგეს შანსი. დაფის განლაგება ყოველთვის მნიშვნელოვანია: ზოგჯერ ლიდერისთვისაც კი ღირს რისკზე წასვლა გამარჯვების დასაჩქარებლად, ხოლო ჩამორჩენილს — დაელოდოს მოწინააღმდეგის შეცდომას.
• მატჩის ქულის კონტროლი. ქულების მიხედვით თამაშისას (მაგალითად, 5 ან 7 ქულამდე) ტაქტიკა იცვლება მიმდინარე ანგარიშის მიხედვით — ეს ეწოდება მატჩის სტრატეგიას. მაგალითად, თუ თქვენ გრჩებათ მხოლოდ 1 ქულა გამარჯვებამდე, ხოლო მოწინააღმდეგეს 3, გაორმაგების შეთავაზებისას სიფრთხილე გმართებთ, რადგან წაგება აქ კრიტიკული არ არის; ასეთ შემთხვევებში მოქმედებს კროფორდის წესი, რომელიც ზღუდავს გაორმაგებას კონკრეტულ რაუნდში. მატჩის სტრატეგიის პრინციპების ცოდნა სასარგებლოა ტურნირებისთვის, თუმცა მისი სიღრმისეული შესწავლა სცილდება საბაზისო რჩევებს.
• ტექნიკური ფინალები და ქვების მოხსნა. ქვების მოხსნისას გამოცდილი მოთამაშეები ბევრ ნიუანსს ითვალისწინებენ. მაგალითად, «25%-ის წესი»: თუნდაც ჩამორჩებოდეთ, მაგრამ გაქვთ დაახლოებით მეოთხედი შანსი მოწინააღმდეგის შეცდომით გამარჯვებაზე — გააგრძელეთ თამაში. ასევე მნიშვნელოვანია ქვების შენარჩუნება შორეულ პუნქტებზე სახლში იმდენ ხანს, რამდენსაც შეძლებთ, თუ მოწინააღმდეგეს ჯერ კიდევ შეუძლია დაბლოკვა, რათა გაზარდოთ ბექგემონის (backgammon) შანსი. გრძელი Backgammon-ის შემთხვევაში მთავარი ისაა, რომ ზედმეტად არ გაჩერდეთ თავზე, თორემ მოწინააღმდეგე მოასწრებს ბლოკის აშენებას და მნიშვნელოვნად შეამცირებს თქვენი გამარჯვების შანსს.

მთავარი რჩევაა — ითამაშეთ და გააანალიზეთ. ყოველი პარტიის შემდეგ სასარგებლოა თქვენი სვლების განხილვა: სად დაუშვით შეცდომა, რომელი სვლა იქნებოდა ეფექტური. პრაქტიკა და მოწინააღმდეგის თამაშის დაკვირვება თანდათან განავითარებს უნარებს. Backgammon — თამაშია, რომლის სწავლა შეიძლება რამდენიმე წუთში, მაგრამ სრულყოფა შეიძლება მთელი ცხოვრების განმავლობაში, ყოველი პროგრესით სიამოვნების მიღებით.

Backgammon — გასაოცარი თამაშია, რომელიც აერთიანებს იღბალსა და სტრატეგიას, სიმარტივესა და სიღრმეს. წესების შესწავლისა და პირველ taktikებზე ფლობადობის შემდეგ თქვენ აღმოაჩენთ ინტელექტუალურ გართობის სამყაროს, რომელიც დროის გამოცდას გაუძლო. თუ დასაწყისში იღბალი არ გაგიღიმებთ — არაუშავს, ყოველი თამაში გასწავლით ახალს: მოთმინებას, გამოთვლას, მარცხის მიღებას და გამარჯვებით სიხარულს. ეს თამაში კარგია იმით, რომ ყოველთვის არსებობს განვითარების გზა — საყოფაცხოვრებო მოთამაშიდან ტურნირის ოსტატამდე.

როცა დაფაზე სცდით ძალებს, იგრძნობთ, რამდენად ჩამთრევია Backgammon: მოგინდებათ რევანში, ახალი ხრიკის გამოცდა ან ნანახი სტრატეგიის გამოყენება. და რაც მთავარია — თამაში აერთიანებს ადამიანებს. Backgammon-ის პარტია ჩაის ფინჯანთან ერთად შეიძლება დააახლოოს სხვადასხვა თაობისა და კულტურის ადამიანები, რადგან კამათლისა და ქვების ენა სიტყვების გარეშე გასაგებია. ინტელექტუალური დაპირისპირება, მეგობრული ხუმრობები და ემოციები წარმატებულ ყრებზე — ეს ქმნის Backgammon-ის თამაშის უნიკალურ ატმოსფეროს.

ვიმედოვნებთ, რომ ეს წესები და რჩევები დაგეხმარებათ Backgammon-ის უფრო თავდაჯერებულად თამაშში და თქვენი უნარების განვითარებაში. თუნდაც მცირე გამოცდილება დაგეხმარებათ უკეთ გაიგოთ სტრატეგია, გამოთვალოთ სვლები და მიიღოთ სიამოვნება პროცესისგან. გამოიყენეთ ნასწავლი პრინციპები, დააკვირდით მოწინააღმდეგეს და თანდათან ჩამოაყალიბეთ საკუთარი სტილი — ასე თამაში გახდება უფრო საინტერესო და შემეცნებითი. მზად ხართ საკუთარი თავის შესამოწმებლად? ითამაშეთ Backgammon ონლაინ — უფასოდ და რეგისტრაციის გარეშე!